آداب و اعمال عيد غدير روز غدير موقعيتى همانند ماه مبارك رمضان و شب قدر دارد از اين رو مى توان گفت عـمـل صـالـح در اين روزها و شبها همواره در حال شكفتن است در چنين اوقاتى شايسته است كه انسان فرصت را غنيمت شمرده، از حسنات و خيرات بهره كافى برگيرد.
اینک به بیان آداب واعمال عيد غدير می پردازیم:
1)- نماز هـمچنان كه بيشتر ايام و مواقع خاص , نمازى مخصوص به خود دارند, براى عيد غدير چند نماز با آدابى ويژه سفارش شده است. اگـر كـسـى مى خواهد مانند كسانى باشد, كه آن روز همراه رسول خدا بودند, و با راستگويانى كه دردوسـتـى اميرالمؤمنين با خدا و رسولش صادقانه برخورد كردند, هم مرتبه باشد و مانند كسانى باشد كه درركاب رسول خدا(ص ), اميرالمؤمنين (ع ), امام حسن و امام حسين شهيد شدند, و مانند كـسـانـى باشد, كه در زير لواى حضرت مهدى و در خيمه او هستند, و از بزرگان و نجيبان باشد, نزديك زوال ظهر ـ يعنى همان وقتى كه پيامبر اكرم و اصحابش به نزديكى غدير خم رسيده بودند ـ دو ركعت نماز بگزارد, و پس ازنماز, سجده شكر به جا آورده صد بار بگويد: شكراللّه.[1] .
2)- روزه روزه عـبادتى است كه علاوه بر وجوب آن در ماه مبارك رمضان , جز در عيد فطر و عيد قربان , در تـمـام روزهـاى سـال مـسـتـحب است ولى در پاره اى از ايام سفارش مؤكد شده است و روايات از ارزش فـوق الـعـاده آن خـبـر مى دهند يكى از آن روزها روز عيد غدير است ائمه اطهار نه تنها خود ملتزم بوده اند,اين روز را روزه بدارند, اصحاب و نزديكان خويش را نيز به روزه سفارش مى كرده اند همچنين از روايات استفاده مى شود كه اين سنت از رسول گرامى اسلام به يادگار مانده است. از ابـن هـريـره روايـت شـده كـه هـر كـس روز هيجدهم ماه ذيحجه را روزه بگيرد, خداوند روزه شصت سال را براى او مى نويسد [2]
امـام صـادق (ع ) در روايـتى مـى فـرمـايـد: ((روزه عـيـد غدير خم , نزد خدا معادل صد حج و صد عمره پذيرفته شده است )) [3]
3)- زيارت زيـارت سـرچـشـمـه زلال وصـل اسـت كه در پى تلاش مشتاق مهجور, در اجابت عطش اشتياق , دسـت مـى دهـد و جـان او را از صافى وصل سيراب و روحش را در جارى قرب از داغ فراق تطهير مـى كند زيارت ,محصول مهر و اجر صبرى است كه مردان راه را مى دهند و زيارتنامه نامه ناخوانده روزگار وصل ومهرورزى است . آنـچـه زائران در حـرمـهـاى مـعصومين (ع ) مى خوانند, در حقيقت مجموعه اى از عرض ارادت و مودت و آموزه هاى صحيح است كه شخص زاير در ملاقات با معصوم , به او عرضه مى دارد و تائيد او را مى گيردو اين شيوه اى است كه از سلف صالح به يادگار مانده است . روز غـديـر, روز ولايـت و وصايت است روزى است كه به حضرت اميرالمؤمنين (ع ) تعلق داشته به نام نامى آن بزرگوار به جشن و سرور اختصاص يافته است از اين جهت يكى از آداب مهم آن تجديد عـهـد وبـيعت و ايجاد رابطه معنوى با صاحب ولايت است بر شيعه مشتاق است كه در اين روز, در پيشگاه وصى رسول اعظم بايستد و به دستور آن حضرت با جانشينش بيعت كند و هر سال اين عهد را تـجـديدنمايد و در آستانه باب علم نبى (ص ) عقايد خود را عرضه كند, و نامه باورهاى خود را به مهر تاييد آن امام همام بيارايد.
در روايـتـى اسـت كـه امـام رضـا(ع ) فـرمـود: ((هـر جـا كـه هستى , سعى كن روز غدير نزد قبر مـطـهرحضرت اميرالمؤمنين (ع ) حاضر شوى زيرا در اين روز خداوند متعال گناهان شصت ساله اهل ايمان رامى بخشد و دو برابر ماه رمضان و شب قدر و شب عيد فطر از آتش جهنم آزاد مى كند))
[4] . در صـورتـى كـه حـضـور در كـنار قبر شريف آن حضرت ميسور نباشد, مى توان از دور آن حضرت را زيارت كرد. از ائمـه اطـهـار بـراى روز غـديـر سـه زيارت نقل شده است كه هر سه را مى توان از دور و نزديك خـوانـد؛مـشـهورترين آنها زيارت امين اللّه است كه از نظر متن كوتاه و مختصر و از نظر سند بسيار متقن و معتبراست . 4)- دعا دعا, يكى از بزرگترين عباداتى است كه در دين مقدس اسلام تشريع شده است دعا همان عبادتى اسـت كـه قـرآن شـريـف فـرمـوده است : ((هر كس از روى تكبر از آن سر باز زند, با ذلت و خوارى واردجهنم مى شود ))
[5] . روز غدير يكى از بهترين فرصتها و موقعيتهاى ويژه دعاست . امام رضا(ع ) مى فرمايد: ((روز غدير روزى است كه دعا در آن مستجاب مى شود))
[6] . بـه هـمـيـن جـهـت بـراى ايـن روز عـلاوه بـر دعـاهـايـى كه در تعقيب نمازهاى مستحبى و به مناسبتهاى مختلف در اين روز وارد شده , چند دعاى مستقل نيز وارد شده است .
5)- احسان و نيكى يـكـى از آداب عـيـد غـديـر, احـسان و نيكى به اهل ايمان است در اين باب , سفارشهاى فراوانى از ائمه اطهار(ع ) رسيده است از نشانه هاى اهميت احسان در اين روز, آن است كه :. اولا: در اخـبـار و روايـات , با عناوين گوناگون و مختلفى به آن سفارش شده است انفاق , احسان , يـارى ,مـساوات , هديه دادن , مهمانى كردن , اطعام , افطارى دادن , عطوفت و مهربانى و تلاش در رفـع حوايج برادران ايمانى از جمله عناوينى است كه براى توصيه به احسان و در اخبار و روايات به كار رفته است . ثـانـيـا: تـوصيه شده است , كسى كه براى احسان در اين روز, توان مالى كافى ندارد, وام بگيردامام عـلـى (ع ) مـى فـرمـايـد: ((كسى كه وام بگيرد, تا به برادران مؤمنش كمك كند, من از سوى خدا ضـمـانت مى كنم كه اگر او را زنده نگه داشت , بتواند وامش را بپردازد, وگرنه آن دين از عهده او بـرداشـته شود)) [7]
اين در حالى است كه مى دانيم وام گرفتن از نظر شرع كار پسنديده اى نيست , و اسلام حق الناس را بسياربا اهميت شمرده است .
6)- جشن و سرور پـسـنديده است , انسان مؤمن در اين روز در حدود عرف , و با مراعات موازين شرعى , بساط شادى وسـرور چـيـده و زنـدگى اش با زندگى هر روز متفاوت باشد از جمله نشانه هاى شادمانى كه در روايات موردتاكيد قرار گرفته , غسل كردن , عطر زدن , زينت كردن , و آراستن خود, خانه و كوى و بـرزن , پوشيدن لباس نو, فاخر و پاكيزه , ديد و بازديد, تبريك گفتن , مصافحه و توسعه در معيشت است . شادى در روز غدير, علاوه بر اينكه مصداق همسويى و همدلى با اهل بيت است , خود نيز موردتاكيد و سفارش قرار گرفته است.
امـام صـادق (ع ), در روايـتـى , پـس از آنـكـه جـريان روز غدير را تشريح كرده بخشى از آداب اين عيدسعيد را برمى شمرد, مى فرمايد: ((آنگاه بخور, بنوش و على رغم آنان كه در اين روز اظهار حزن و انـدوه مـى كنند ـ خدا غم و اندوهشان را دو چندان كند ـ در بزرگداشت اين روز اظهار شادى و سرور كن ))
[8] . خـوب اسـت , اگر انسان به خاطر درگذشت عزيزى يا حادثه اى و بلايى غمزده و عزادار است , در اين روز لباس سياه را كنار بگذارد امام رضا(ع ) فرمود: ((اين روز روز پوشيدن لباس هاى نو و كندن سياه است )) [9]
[1]. اقبال الاعمال ، ص 472، سطر 14.
[2]. فرائدالسحطين ، ج 1، ص 77، باب 13، حديث 44 و مناقب ابن مغازلى ، ص 19، حديث 24.
[3]. الغدير، ج 1، ص 285.
[4]. اقبال الاعمال ، ص 468، سطر 14.
[5]. سوره غافر، آيه 60.
[6]. اقبال الاعمال ، ص 464، سطر 21.
[7]. اقبال الاعمال ، ص 464، سطر 21.
[8]. اقبال الاعمال ، ص 475، سطر 21.
[9]. همان ، ص 464، سطر 21.
