اینکه پیامبران پس از بعثت معصومند بر کسی پوشیده نیست و همه ی فرق مسلمین بر این مساله اتفاق نظر دارند. اما قبل از بعثت در این قضیه بین فرق اختلاف است که برخی به عصمت قبل از بعثت اعتقاد دارند و برخی می گویند که پیامبران قبل از بعثت تنها از گناهان کبیره معصومند ولی ممکن است مرتکب گناه صغیره بشوند.[1] این مساله فعلا مورد بحث ما نیست.
کلام ما در اینجاست که ابن تیمیه حتی بعد از بعثت پیامبر نیز عصمتی برای ایشان قائل نبوده و ایشان را با سایرین برابر می داند. او می گوید انبیاء (تفاوتشان با بقیه در این است که ) توبه را به تاخیر نمی انداختند، و در توبه کردن تسریع داشتند. ضمن این که اصرار بر تکرار گناه نیز نداشتند. درواقع عصمت انبیاء در این است که توبه را به تأخیر نمی اندازند(نه اینکه گناه نکنند) که اگر کسی این توبه را تأخیر اندازد گرفتار بلا و مصیب شده و خداوند این را کفاره ی تأخیر توبه ی او قرار می دهد، مثل آن کاری خدا با حضرت یونس(ع) انجام داد. [2]
این عبارت ابن تیمیه حاکی از این است که پیامبران حتی پس از بعثت هم مرتکب گناه و حتی گناه کبیره هم می شوند، منتهی تفاوت پیامبران در این می داند که پیامبران نعوذبالله پس از اینکه یک گناه کبیره را مرتکب شدند، بین این گناه و گناه کبیره ی دیگر حتما توبه می کنند، و هرگز دو گناه را روی هم انباشته نمی کنند.
از عموم عبارت ایشان استفاده می شود که این قاعده شامل حتی خاتم انبیاء، هم می شود، خصوصا که برای استناد کلامش به این آیه تمسک می کند که «انا فتحنا لک فتحا مبینا * لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تاخر و یتم نعمته علیک و یهدیک صراطا مستقیما(فتح/1-2) به درستى كه ما برايت فتحى نمايان كرديم * تا خداوند آثار گناهانى كه بدهكار مشركين بودى (و به خاطر آن تو را مستحق آزار و شكنجه مىدانستند) از دلهاى آنان بزدايد، چه گذشتهات و چه آيندهات را، و نعمت خود بر تو تمام نموده به سوى صراط مستقيم رهنمونت شود» در حالی که ذنب در این آیه به معنای ذنبی است که مشرکان مکه پیامبر را بدان متهم می کردند و آن انکار بتهایشان بود، نه گناه و معصیت واقعی، همانگونه که حضرت موسی فرمود «و لهم علی ذنب(شعرا/14) آنها مرا گناهکار می دانند». نه اینکه حضرت موسی واقعا گناهکار باشد. در واقع آیه از لسان مشرکان و کفار سخن می گوید.
مجددا از خوانندگان محترم می خواهم که برای آشنایی با نظرات ابن تیمیه به کتب خود او مراجعه کنند نه تعاریفی که دیگران ایشان مطرح می کنند.
=============================================================================
[1]. ابن تیمیه فکرا و منهجا، آیت الله جعفر سبحانی، ص 179، ناشر: موسسه امام صادق(ع)، 1432ق.
[2]. مجموع الفتای، ابن تیمیه، ج10، ص 309، ناشر: مجمع ملک فهد، مدینه، 1416 ق.
