#بسوی_خدا
معیار تشخیص حق و باطل ((1))
ألبِسْنِي زِينَةَ المُتّقينَ في... القَولِ بِالحَقِّ وَ إن عَزّ. (1)
خدایا مرا با اوصاف تقوا پیشگان زینت ده ، به اینکه حق را بگویم ، و در رفتار و کردار حق را در خودم تحقق ببخشم ، اگرچه به ضررم باشد و برایم گران تمام شود.
معیار اول تشخیص حق و باطل ، عقل است ، مشروط به این که عقل در دام هوا و هوس گرفتار نباشد.
در این رابطه دو روایت از امیر المؤمنین (علیه السّلام) نقل شده است که قابل تأمل و بحث است.
روایت اول :
من كَانَ مَقصَدُهُ الحَقَ أدرَكَهُ وَ لَو كَانَ كَثِيرَ اللَّبس (کثیر السهو)(2)
کسی که هدفش حق باشد ، آن را پیدا می‌کند ، هر چند که خیلی اشتباه کند و حق بسیار پوشیده باشد.
گاه ممکن است حق به گونه‌ای پوشیده و مشتبه باشد که تشخیص آن کار دشواری باشد ؛ ولی با این حال ، اگر کسی در هر مسئله‌ای واقعاً به دنبال حق باشد، حتماً خداوند به او کمک می‌کند تا حق را پیدا کند،
فرقی هم ندارد مسئله اعتقادی باشد ، اخلاقی باشد یا مسئله‌ای اجتماعی ، سیاسی یا خانوادگی ، مهم این است که هدفش ادراک حق باشد.
شاهد این فرمایش ، این آیه شریفه است که می‌فرماید:
(وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا)(3)
و راه‌هاى خويش را ، برای کسانی که در راه خدا بكوشند ، مى‌نمایانیم.
یعنی کسانی که با همه توان در راه ما تلاش کنند، حتما به مقصد می‌رسند و حتما راه درست را پیدا می‌کنند.
روایت دوم :
نقطه مقابل این مطلب ، در روایت دیگر از ان حضرت این‌گونه بیان شده است :
من كَانَ غَرَضُهُ الباطِلَ لَم يُدرِكِ الحَقَّ وَ لَو كَانَ أشهَرَ مِنَ الشَّمس(4)
آن كه هدفش باطل است ، حق را ، اگر چه روشن تر از خورشيد باشد، نمى‌يابد.
پس کسی که گرفتار تعصب باطل‌گرایی شده باشد و هدفی جز دنبال کردن باطل نداشته باشد، هرگز حق را ادراک نمی‌کند، هر چند حق از خورشید هم روشن‌تر باشد.
گاهی وقت‌ها انسان به چیزی علم دارد؛ ولی گمراه است، یعنی می‌داند که حق چیست، ولیکن حق را عمل نمی‌کند یا به تعبیری، عالمی است که علمش برای او سودی ندارد ،
چون حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند :
ربَّ عالِمٍ قَد قَتَلَهُ جَهلُهُ و عِلمُهُ مَعَهُ لا يَنفَعُهُ (6)
بسى دانشمند كه نادانی‌اش او را كشته و دانشى كه به همراه داشته، وى را سودى نبخشيده است.
پس از عمل کردن به حق تا علم داشتن به حق ، زمین تا آسمان فاصله است.
خودمان را گول نزنیم ، در زندگی اکثر ما مواردی وجود دارد که بخاطر نفع یا ضرر خود حق را زیر پا گذاشته ایم و به باطل پیوسته ایم.
بنابراین اگر بدنبال حق باشیم ، به آن می رسیم ، اگرچه بسیار اشتباه کنیم.
__________________
1) سوره عنکبوت، آیه ۶۹ 2) الصحيفة السجّاديّة ، الدعاء ۲۰ 3) غررالحكم، تمیمی آمدی، ح۹۰۲۴ 4) غررالحكم، تمیمی آمدی، ح۹۰۲۳. 5) سوره جاثیه، آیه ۲۳. 6) نهج البلاغة، حکمت۱۰۷
#صدق ، #حق_پذیری ، #حق_گویی ، #باطل ، #تشخیص_باطل ،
