رفتارهای غلط و رذایل اخلاقی هرکدام در زیادهروی و یا کوتاهی در قوهای از قوای نفس ریشهدارند. برای نمونه کسی که به شهوترانی میپردازد و چشمی آلوده دارد و مدام در پی ارضای تمایلات شهوانی خود است در بهرهمندی از قوه شهوت خود زیادهروی کرده است و کسی که به رهبانیت روی میآورد و حتی ازدواج نیز نمیکند در این قوه کوتاهی نموده است.
انسان عادل ـ که جامع صفات اخلاقی است ـ در وضعیتی میانه قرار دارد و قوای نفس خودش را که خدای حکیم در وجود او به ودیعت گذاشته است بهصورت متعادل به کار میگیرد و اهل افراطوتفریط نیست.[1]
[1] امام علی (ع): « الْعَدْلُ قِوَامُهُ فِي اعْتِدَالِ قُوَى النَّفْسِ؛ جانمایه عدالت میانهروی در قوای نفس است» بحار الانوار، ج75، ص81.