علمای علم کلام تعاریف متعددی از معجزه در کتب خود بیان کرده اند. برای ارائه یک تعریف کامل از معجزه می توان اینگونه گفت:«معجزه امری خارق العاده است که از جانب خداوند و به دست پیامبر صورت می گیرد، در حالیکه با ادعای پیامبری و تحدی همراه است و قابل تعلیم و تعلّم نیست و دیگران از آوردن آن عاجز هستند».
با توجه به تعریف یاد شده، اینگونه نیست که هرکسی که امر خارق العاده ای آورد، بتواند ادعای معجزه کند. با توجه به این تعریف، به طور دقیق می توانیم آنچه معجزه است را از غیر معجزه تشخیص نماییم.
هرکدام از این قیودی که در تعریف آمده است معجزه را از اموری همانند سحر و جادو و دیگر امور خارق العاده مجزا می سازد. مثلا ویژگی قابل تعلیم و تعلّم، اموری امثال سحر و جادو و کارهای مرتاضان را از معجزه جدا می کند چرا که تمام این موارد با آموزش قابل حل هستند و با مدّتی تمرین همگی آنها قابل یادگیری هستند. از سویی دیگر تمام این موارد قابل معارضه هستند یعنی امکان اینکه توسط دیگران خنثی شوند و یا بالاتر از آنها عرضه شوند وجود دارد. درحالیکه معجزه به هیچ عنوان قابل معارضه نیست.
پس با توجه به تعریفی که بیان شد، ممکن است برخی افراد با ریاضت و سختی به یک قدرتی دست یابند ولی هیچ کدام اعجاز به حساب نمی آیند و شرایط معجزه را ندارند. هرگز خداوند حکیم این اجازه را به غیر از پیامبران نخواهد داد که بتوانند به قدرتی دست یابند که با ادعای نبوّت دروغین، سازگار باشد و به هر نحو ممکن آنها را رسوا و مفتضح می کند همچون مسيلمة كذّاب كه به دروغ ادعاي اعجاز و نبوت كرد و خواست چشمة كم آبي را با آب دهان پر آب كند، اما نه تنها آن را پرآب نكرد بلكه به كلي آن چاه براي هميشه خشك شد.
--------------------------------------------------------------------------------
آموزش کلام اسلامي، محمد سعیدی مهر
مطالعه بیشتر:
1). قرآن درقرآن، جوادی آملی
2). عقاید استدلالی، ربانی گلپایگانی
