درس‌هایی از سوالات نابجا و پاسخ‌های حکیمانه در قرآن
تفسیر منتخب یک آیه از جزء یک
«قالُوا ادْعُ لَنا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنا ما لَوْنُها قالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّها بَقَرَةٌ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرِينَ» (بقره/۶۹)
(آنان به موسى) گفتند: از پروردگارت براى ما بخواه تا بر ما روشن سازد كه رنگش چگونه است؟ (موسى) گفت: همانا خداوند مى‌گويد: آن ماده گاوى است زرد يك دست كه رنگ آن بينندگان را شاد و مسرور سازد!
قرآن به ما می گوید، اگر ما به حرف خدا گوش کنیم و بهانه جویی نکنیم، دچار دردسر نمی شویم؛ اما بهانه جویی کار ما را سخت خواهد کرد و ما را به دردسر خواهد انداخت.
نکته قابل توجه آیه، نحوه برخورد با سوالات نابجا است.
یکی از امور مهم در خانواده این است که والدین از بچه ها، یا همسران از همدیگر سوالات نابجا می پرسند؛ و با این سوالات هم خود و هم دیگران را به زحمت می اندازند.
ممکن است سوال شما، فرد را وادار به پنهان کاری یا دروغ گویی کند، یا حتی دانستن زیادی، شما را به زحمت بیشتر بیاندازد.
مثلا شما از همسر خود می پرسید: «امروز در محل کارت چکار کردی؟» ممکن است همسرتان مجبور شود به شما دروغ بگوید، چون مساله ای هست که نمی خواهد شما آن را بدانید.
یا مثلا از مهمان بپرسید: «برای شام چی میل دارید؟ » و پاسخ مهمان شما را به زحمت می اندازد.
طبق فرهنگ قران ما از سؤالات نابجا نهى شده‌ايم. در سوره‌ى مائده مى‌خوانيم: «لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ»(۱۰۱) از چيزهايى كه اگر به آنها پاسخ داده شود براى شما مشكل به وجود مى‌آيد، سؤال نكنيد.
حضرت على عليه السلام در نهج البلاغه مى‌فرمايد: «و سكت لكم عن اشياء و لم يدعها نسيانا فلا تتكلفوها» ( شرح ابن‌ابى‌الحديد، ج ۱۸، ص ۱۰۲) خداوند حكم برخى اشيا را مسكوت گذاشته است، اين سكوت از سر فراموشى نيست، بلكه براى آن است كه شما در عمل، در وسعت باشيد. و لذا با سؤالات نابجا، موشكافى نكنيد.
از طرف دیگر خداوند در این آیه و آیات بعد به ما روش صحیح مقابله با سوالات نابجا را آموزش می دهد.
خداوند به جای توهین و سرکوب پاسخ هایی می دهد که در آنها اهداف هدایتی دارد. با این گونه پاسخ ها در حقیقت تهدید را به فرصت تبدیل می کند و دیگران را به فکر فرو می برد.
والدین باید هنگامی که بچه ها سوالات نابجا می پرسند با جواب های صحیح و مناسب آنها را به سمتی که خودشان می خواهند هدایت کنند، نه این که بچه ها را مسخره یا سرکوب کنند، که دیگر سوال نپرسند.
نکته دیگر در آیه این که، رنگ‌ها، در روحيه‌ى انسان تأثير دارند. رنگ زرد، چنانكه در روايات نيز آمده، مورد سفارش دين است، و باعث شادی و سرور می شود.
