نخستین مشوق حقیقی انسان به کسب دانش و بینش، کلام ژرف الهی بود، که جایگاه ارزش شناختی قلم اشاره و آن را با سوگند در آمیخت.
معنی قلم همان مصداق معروف آن در نزد انسان است، از آن لحاظ که قلم وسیلۀ نقل علم و تثبیت آن با نوشتن است، و علم ارزشی است که وحی به آن اعتماد دارد، پس سوگند یاد کردن به قلم همچون وسیله ای برای علم، کاشف از عظمت آن است بدان جهت که آن را به مقام و مرتبۀ دیگر حقایقی میرساند که خدا در قرآن به آنها سوگند یاد کرده است.
ن والقلم وما یسطرون
ن، سوگند به قلم و آنچه می نویسند
دو آیه اول سورۀ 68 (قلم)