جهانی منظم و هدفمند
الف. مقدمه
در مقالات قبل مفهوم نظم تبیین گردیده و سادگی برهان نظم مورد تأکید واقع شد. اینک می‌توان برهان نظم را نیز تشریح نمود. باید توجه نمود که برهان نظم مشتمل بر دو مقدمه است. مقدمه اول بر وجود نظم در سرتاسر گیتی تأکید دارد و پس‌ازآن مقدمه دو بر اتفاقی نبودن این نظم و حکایت نمودن آن از وجود ناظمی دانا و توانا تأکید می‌کند. در این مقاله و مقالات بعدی به مقدمه اول آن می‌پردازیم و درنهایت مقدمه دوم نیز تشریح خواهد شد.[1]
ب. توضیح مقدمه اول برهان نظم
مقدمه اول برهان نظم این است: «جهان پیرامون ما دارای نظم است».[2] در اطراف ما موجوداتی مشاهده می‌شوند که دارای اجزای مختلف هستند و این اجزاء به‌گونه‌ای در کنار هم قرارگرفته‌اند که هدف خاصی به‌صورت دقیق از آن‌ها تأمین می‌شود. اکسیژن فراوان اطراف ما که ضامن زنده‌بودن ماست، شاخه گلی زیبا که در مقابل ماست، مورچه پرتلاشی که در زیر پای ماست، درختان سر به فلک کشیده‌ای که زینت‌بخش طبیعت ماست، زمینی که محل سکونت و آرامش ماست، جرعه‌جرعه آبی که مایه حیات ماست، خورشید فروزنده سوزنده‌ای که ضامن بقای ماست، ستارگان تابنده بیرون از شماره‌ای که زینت‌بخش آسمان ماست و آسمان این حقیقت عجیب دست نایافتنی که بالای سر ماست؛ همه و همه نظم را به بهترین شکل به ما نمایان می‌سازند.[3]
قرآن کریم برای اینکه مردم جهان مقدمه اول برهان نظم را تصدیق کنند و آن را از اعماق جان بپذیرند درآیات متعددی به تشریح نظم موجود در مخلوقات پرداخته است. در مقالات بعدی به بیشتر واضح شدن این مقدمه از برهان نظم با تاکید بر آیات قرآن کریم خواهیم پرداخت.
ج. نتیجه
«جهان پیرامون ما دارای نظم است» این گزاره اولین مقدمه برهان نظم است که هر بخشی از جهان پیرامون ما به‌روشنی بر آن دلالت دارد. آیات متعددی از قرآن کریم به تبیین این مقدمه پرداخته‌اند که در مقالات بعدی تشریح می‌گردند.
[1] از مقاله 27 (علت پدیدآورنده جهان نظام‌مند) سخن در باب مقدمه دوم آغاز می شود.
[2] الالهیات، ج1، ص 34.
[3] برای آشنائی با ظرایف و عجایب خلقت موجودات ر.ک: نشانه هایی از او، آیت الله سید رضا صدر.
