جهانی پر از آیه
الف. مقدمه
در قرآن کریم به‌صورت مکرر با واژه «آیه» مواجه هستیم. این واژه به همراه مشتقات آن بیش از 350 مرتبه در قرآن کریم تکرار شده است. ارتباط وثیقی بین این واژه و برهان نظم وجود دارد زیرا قرآن کریم در بسیاری از موارد هنگامی که از نظام هدفمند جهان پیرامون ما سخن می‌گوید آن‌ها را از «آیات» الهی می‌شمارد؛[1] بنابراین فهم دقیق معنای این واژه کمک شایسته‌ای در دریافت ما از نگاه قرآن کریم به‌نظام هدفمند جهان خلقت می‌گرداند که در این مقاله دنبال می‌شود.
ب. برخی از آیات الهی
در قرآن کریم بسیاری از مخلوقات پیرامونی جهان ما «آیه» خوانده‌شده‌اند. آسمان‌ها و زمين، آمدوشد شب و روز، کشتی‌هایی كه در دريا به سود مردم درحرکت‌اند، آبى كه خداوند از آسمان نازل می‌کند، زمينی را که پس از مرگ، زنده می‌گرداند، تغيير مسير بادها و ابرهايى كه ميان زمين و آسمان مسخرند و ... تنها برخی از این آیات هستند.[2]
ج. معنای آیه بودن مخلوقات الهی
آیه در لغت به معنای علامت و نشانه است.[3] در منطق قرآن کریم، مؤمنان خداباور، وقتی با نظام شگفت‌انگیز خلقت خود و جهان پیرامونی خود مواجه می‌شوند همه آن‌ها را «علامت» می‌بینند. ناگفته پیداست که هر علامتی بیش از اینکه خود را نمایش بدهد مقصود و هدفی که در خود دارد را نشان می‌دهد مثلاً چراغ راهنمایی و رانندگی بیش از اینکه رنگ‌های قرمز و زرد و سبز را به ذهن منتقل سازد معنای توقف و احتیاط و حرکت را به ذهن می‌آورد. اصولاً خاصیت علامت این است که مانند یک آینه، دیگری را نمایش می‌دهد و ماهیت آن به‌گونه‌ای است که افراد در مقابله با آن نباید خودش را ببینند بلکه باید از آن عبور نمایند و به مقصود مندرج در آن منتقل شوند.[4]
در منطق قرآن کریم مؤمنان خداباور وقتی با شگفتی‌های پیرامون خود مواجه می‌شوند نظیر برخی از دانشمندان تجربی مادی‌گرا هرگز در خود این نشانه‌ها توقف نمی‌کنند بلکه به‌سرعت از آن‌ها به «وجود خدای قادر و عالم» منتقل می‌شود خدایی که نظام محیرالعقول این پدیده‌ها را تدبیر می‌کند. خوش به حال کسانی که چنین نگاه ژرفی به عالم پیرامون خود دارند.
د. نتیجه
جهان پیرامون ما یکسره «آیه» خداست؛ از هر گوشه آن علامتی وجود خدا را فریاد می‌کند و هر شگفتی از آن به علم و قدرت خالق این جهان شهادت می‌دهد. مؤمنان خداباور آیه بودن این امور را فراموش نمی‌کنند و همواره از آینه وجود آن‌ها خدای متعال را به نظاره می‌نشینند.
[1] ر.ک: بقره: 164 و آل عمران 190 و ...
[2] ر.ک: همان.
[3] مفردات، 1، 101.
[4] برای مطالعه بیشتر ر.ک: المیزان، ج 12، ص 186.
