با عرض سلام و تقدیم ادب و احترام
انسان همیشه از زمان هبوط تا به امروز خود را و کمال خود را تابع تبعیت از حقیقت می داند. برای دسترسی به حقیقت در طول تاریخ علما روش های مختلفی را مطرح کرده اند که در میان مسلمانان چهار روش وجود دارد که سعی می کنم دو روش رایج در عصر حاضر را به نحو اجمال خدمت شما دوستان عزیز تقدیم کنم؛
1)روش اول، روش فلسفی است. فیلسوفان برای کشف حقیقت از استدلالات عقلی برهانی که در علم منطق تقریر شده است، استفاده می کنند، البته فیلسوفان اسلامی به دو مکتب تقسیم می شوند که یکی از این دو مکتب، برای کشف حقیقت دو امر را لازم می داند؛
1) استدلالات عقلی
2) تهذیب و تصفیه ی نفس
لکن در مقابل مکتبی دوم فلسفی، برای کشف حقیقت فقط و فقط از استدلالات عقلی بهره می گیرد و تهذیب را شرط آن نمی داند.
2)روش دوم، روش کلامی است. این روش برای کشف حقایق همان روش استدلال عقلی را در پیش می گیرد لکن مبانی و اصول عقلی ای که یک متکلم، بحث خود را با آن آغاز و مبنای مباحث خود قرار می دهد با مبانی و اصول فلسفی، متفاوت است. به این معنا که اصولی عقلی ای را که یک متکلم مبنای خود قرار می دهد را یک فیلسفوف به عنوان اصل عقلی نمی داند بلکه آن یک اصل بشری و اعتباری می داند لذا فیلسوف مباحث کلامی را مباحث را مباحثی جدلی می داند و لذا به علم کلام، حکمت جدلی می نامد نه حکمت برهانی.
البته باید دانست که روش کلامی از دو ابزار عقل و وحی در کشف حقایق بهره می گیرد بخلاف فیلسوف که برای کشف حقایق تنها از روش و استدلالات عقلی بهره می گیرد.
****در اسلام سه مکتب کلامی موجود است؛
1)مکتب کلامی شیعی
2)مکتب کلامی معتزلی سنی
3)مکتب کلامی اشعری سنی
هر کدام از این مکاتب در مباحث عقیدتی برای کشف حقایق، روش خاص و اصولی را مبنای خود قرار می دهند که ممکن است با مکتب کلامی دیگر متفاوت باشد.
پیشنهاد می کنم دوستان برای مطالعه ی بیشتر به کتاب منطق و فلسفه ی استاد شهید مطهری مراجعه نمایند.
موفق و مؤید باشید.......
منبع؛ برداشتی از کتاب (منطق و فلسفه) ، صفحه ی 155،156، استاد شهید مطهری رحمه الله تعالی.
