چون انسان فطرتاً، میل به کمال و ترقی دارد، بیاختیار در برابر کمال خضوع و خشوع میکند و مجذوب آن میگردد. وقتی شخصی جذب کمالی از کمالات شد، ناخودآگاه بهسوی آن کمال و صاحب آن کمال؛ جذب خواهد شد و شاید فلسفه اینکه میفرمایند به غیر زبانهایتان مردم را دعوت کنید همین باشد.
یکی دیگر از علتهای خضوع و خشوع مردم را میتوان در مشیت پروردگار جستجو کرد، زیرا بنا به فرموده امام صادق (علیهالسلام) اگر انسان برای خدا حرکت کند، به مشیت الهی همهچیز و حتی جمادات و
نباتات و حیوانات برای او به خضوع میکنند و تسلیم او میشوند: «انَّ الْمُؤْمِنَ لَیخْشَعَ لَهُ کلُّ شَی ءٍ وَ یهابَهُ کلُّ شیءٍ... اذا کانَ مُخْلِصاً للَّهِ اخافَ اللَّهُ مِنْهُ کلَّ شَی ءٍ حَتَّی هَوامِّ الْارْضِ و سِباعِها وَ طَیرِ السَّماءِ؛
مؤمن همهچیز در مقابلش خاشع و همهچیز از او میترسد به شرطی که اعمالش تنها برای خدا انجام گیرد، در این صورت خداوند همهچیز، حتّی حشرات زمین و درندگان آن و پرندگان آسمان را از او میترساند.»[1]
ازاینرو اگر مبلغ اگر میخواهد که مردم از او حرفشنوی داشته باشند و در برابرش خاضع و خاشع باشند و دستورات دین را از او بپذیرند، باید به تهذیب نفس و دریافت کمالات بپردازد و نیتش را برای خدا خالص گرداند.
[1]. بحارالانوار، ج 70، ص 248.