خلاصه تفسیر سوره انشراح بر اساس المیزان - ۷
(فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ - وَ إِلى رَبِّكَ فَارْغَبْ، پس هرگاه از كار روزانهات فراغت يافتى به نماز و شكرانه پروردگارت بايست - و به سوى پروردگارت تمايل كن)
اين آيه خطاب به رسول خداست و میخواهد از آیات قبل نتیجه بگیرد. آیات پیشین درباره تحميل رسالت بر پیامبر و نعمتهای خداوند بر او بود؛ نعمتهایی مثل دادن شرح صدر، شهرتبخشی و آبرودهی به ایشان. در آخر آیات قبل، همه اينها را از باب آسانی پس از سختی دانست. بنابراين، معناي این دو آیه اینطور مىشود: حال كه مشخص شد پس از همه سختیها آسانی است و افسار سختی و آسانی تنها به دست خداست، پس هرگاه از انجام دادن واجبات فارغ شدى، خود را در راه خدا يعنى عبادت و دعا خسته كن و به آن رغبت نشان بده تا خدا بر تو منت گذارد و آسانیای كه دنبال اين سختی و خستگی است روزیات کند.
بعضى از مفسران گفتهاند: منظور اين است كه هر گاه از واجباتت فارغ شدى، نماز مستحب بخوان. برخی ديگر گفتهاند: معنايش اين است كه هر گاه از نماز فارغ شدى دعا کن. این دو گروه برای اثبات رای خود روى بعضى از مصاديق انگشت گذاشتهاند، پس نمىتوانند بگويند آيه تنها در اين معنا نازل شده است. [شاید بد نباشد به این مناسبت نکتهای عرض کنم. در تفسیر قرآن، اسباب نزول موجب محدود شدن آیه نمیشود. اگر این طور بود دیگر قرآن برای ما قابل استفاده نبود. فرض کنید به مناسبت بخیل بودن یکی از اصحاب پیامبر، آیهای درباره بخشندگی نازل شود. اگر معتقد باشیم اسباب نزول یا شان نزول موجب محدود شدن آیه میشود دیگر نمیتوانیم از چنین آیاتی برای بخل و بخشندگی در دوران خودمان استفاده کنیم و چون قرآن فرازمانی و فرامکانی و برای همه زمانها و مکانها قابل استفاده است پس اسباب نزول موجب محدود شدن آیه نمیشود.]
بعضى ديگر گفتهاند: معناي آیه اين است كه هر گاه از جنگ فارغ شدى، در عبادت بكوش و برخی دیگر گفتهاند: مقصود اين است كه هرگاه از دنيايت فارغ شدى به آخرتت بپرداز. بعضی از مفسران دیگر هم آرای دیگری مطرح کردهاند که همه ضعیف است.