خلاصه تفسیر سوره تین بر اساس المیزان - ۳
(لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ، كه ما انسان را به بهترين نظام خلقت خلق كرديم)
اين آيه جواب چهار سوگند قبل است. منظور از خلق كردن انسان در احسن تقويم اين است كه همه جهت‌ها و شان‌های وجود انسان مشتمل بر تقويم است. تقويم انسان آن است كه او را داراى قوام كرده باشند و قوام یعنی از هر چيز و وضع و شرطى كه ثبات انسان و بقايش نيازمند به آن است. منظور از كلمه انسان، جنس انسان است، [یعنی ماهیت انسان این گونه است] پس جنس انسان بر اساس خلقتش داراى قوام است. [پس معنای آیه به زبان ساده می‌شود این: ما انسان را در نظامی آفریدیم که آن چه احتیاج دارد برایش به بهترین شکل، تدارک دیده شده است]
انسان نه تنها داراى قوام است، بلكه بر اساس خلقت، داراى بهترين قوام است و از اين جمله و جمله بعدش كه مى‌فرمايد: (ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِينَ إِلَّا الَّذِينَ ...) استفاده مى‌شود كه انسان بر اساس خلقت طورى آفريده شده كه صلاحيت دارد به بالاترین درجه صعود کند و به زندگی جاویدان در جوار پروردگارش و سعادت برسد. اين به خاطر آن است كه خدا به او توانایی‌هایی داده که مى‌تواند با آن، دانش سودمند به دست آورد و نيز ابزار و وسایل عمل صالح را هم به او داده است و فرموده: (وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها - فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها، و سوگند به نفس آدمى و آن كس كه آن راى منظم ساخته - سپس فجور و تقوا را به او الهام كرده است. شمس، 7 و 8.)
پس هر وقت به آنچه دانسته ايمان بیاورد عمل صالح انجام دهد، خداوند او را به سوى خود بالا مى‌برد. همان طور که فرمود: (إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ، اعتقاد پاك و صحيح به سوى او بالا مى‌رود و عمل صالح در بالا رفتن آن كمكش مى‌كند. فاطر، ۱۰.) و نيز فرموده: (وَ لكِنْ يَنالُهُ التَّقْوى مِنْكُمْ، (گوشت قربانى عايد خدا نمى‌شود) ولی تقواى شما است كه به سوى او بالا می‌رود و به او مى‌رسد. حج، ۳۷) و نيز می‌فرماید: (يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ، خداوند از ميان شما كسانى را بالا مى‌برد كه ايمان آورده باشند و در ميان آنان كسانى كه بهشان توفيق علم داده شده به درجاتى بالاترند. مجادله، ۱۱.) و همچنین در جای دیگری فرموده: (فَأُولئِكَ لَهُمُ الدَّرَجاتُ الْعُلى، ايشان درجاتى بس بلند دارند. طه، ۷۵.) و آياتی شبیه به اینها كه دلالت مى‌كند بر اينكه مقام انسان مقام بلندى است و پیوسته مى‌تواند با ايمان و عمل صالح بالا رود. اين از ناحيه خدا، امکانی قطع‌ناشدنی و پیوسته است. یعنی همان چیزی که خداوند آن را پاداش خوانده. همچنان كه آيه ششم اين سوره به آن اشاره دارد و مى‌فرمايد: (فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ).
