یکی از گناهان کبیره که در آموزه های دین مبین اسلام به حرمت آن تصریح شده است گناه غرور و تکبّر می باشد. حضرت علی علیه السّلام درباره این گناه می فرماید:«الا ترون كيفَ صغَّرهُ الله بتكبُّره و وضعَهُ بترَفّعِهِ فجعله في الدنيا مدحوراً و اعدّلهُ في الآخرةِ سعيراً»(1) آيا نمي‌بينيد چگونه او را خداوند به سبب تكبرش، تحقير كرد و بر اثر غرور و بلند پروازي بي‌دليلش، وي را پست و خوار گردانيد، از همين رو او را در دنيا مطرود ساخت و آتش بر افروختة دوزخ را در آخرت براي او مهيا نمود. همچنین در روایتی دیگر ایشان می فرماید:«ايّاك و الكبر فانّهُ اعظمُ الذنوب»(2). از تكبر بر حذر باش. بنابراین خود بزرگ بینی از جمله گناهان بزرگ به حساب می آید و ریشه آن انحراف در عقیده و فکر می باشد. کسی که دچار خودبرتربینی شده است در واقع خود احساس برتری نسبت به دیگران می کند و برای درمان آن باید ریشه های غرور و تکبر را مورد شناسایی قرار دهد و نسبت به درمان آن اقدام نمایند. از همین رو دو عامل برای خود برتر بینی و تکبّر بیان شده است که به طور خلاصه به آنها می پردازیم.
یک). جهل و نادانی: یعنی اینکه فرد شناختی نسبت به خود و ضعف ها و ناتوانی های خود ندارد و احساس می کند که از همه برتر و بالاتر می باشد. امام علي عليه السّلام در اين باره مي‌فرمايد: «التكبر عينُ الحماقة»(3) تكبر خود حماقت و ريشة اصلي آن است
دو). اختلال روانی و شخصیّتی: عامل دیگر که باعث تکبّر و خود برتر بینی می شود ضعف شخصیّتی افراد می باشد. افرادي كه از نظر شخصيّتي مشكل دارند، به تكبر و خود بزرگ‌بيني مبتلا مي‌شوند.
آدرس روایات:
1.ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، دار احياء الكتب العربيه، چاپ دوم، ج 13، ص 127.
2. شفيعي، سيد محمد، پرورش روح در پرتو چهل حديث، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ اول، 1370، ج 1، ص 280.
3. همان، ص489.
منبع: مكارم شيرازي، ناصر، اخلاق در قرآن، مدرسه الامام علي ابن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ ، چاپ اول، 1377، ج 2، فصل اول.
