روشهای پرداخت حق الناسی که به گردن ما هست به چه طریق ممکن است؟؟؟
یکی از چیزهایی که معروف در بین ما مسلمانان وبه آن خیلی توجه می کنیم حق الناس هست که معروف هست هر گناهی از ما صادر بشه با توبه قابل بخشش هست الا حق الناس ، که تنها راه اون راضی کردن شخصی است که حقش را ضایع کرده ایم .
رعایت حق الناس آنقدر مهم هست که در صحرای کربلا قبل از جنگ ودرگیری ، آقا ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) خطاب به یارانش فرمود : هرکس حق الناسی به گردنش هست در بین ما نماند .
و در جایی دیگر روایتی هست که با اولین قطره خون که از شهید بر روی زمین می ریزد تمام گناهان او بخشیده می شود الا حق الناس .
البته خیلی ها سعی می کنیم که حق وحقوق دیگران را رعایت کنیم ولی آیا در مورد حق الناس های جدید دقت کرده ایم مثلا شخصی که راننده هست اگر کرایه ای بیش از اندازه و قانون بگیرد ویا باقی مانده پول مسافر را هر چند اندک پس ندهد ویا او را راضی نکند حق الناس هست ویا نانوا ومغازه دار وهر کس به شکلی که با مردم در ارتباط هست حتی اگر مبلغ ناچیزی باشد باید صاحبش را راضی کند .
انواع و اقسام دزدی ها و رشوه ها و یا دستمزد بیشتر از حق کارگر و ... که گرفته می شود نمونه ای از حق الناس هست .
اگر اندکی فکر کنیم و به اطرافمان دقت کنیم متوجه انواع واقسام حق الناس خواهیم شد.
اگر حق الناس در مورد مسائل آبرو و غیبت کردن وغیر پولی هست باید صاحب حق را به هر شکل شرعی راضی کند واگر به آن شخص دسترسی ندارد می تواند برای آن شخص از خداوند طلب رحمت وبخشش واستغفار کند ، امید است که خداوند آن شخص را راضی کند .
ولی اگر حق الناس در مسائل مالی باشد به طریقه های زیر عمل کند وصاحب حق را راضی کند .
حق مالی که بر عهدۀ شخص است بر دو قسم است:
یکی آنکه مورد حق الناس ، عین مال موجود نزد او است. مثلا یقین دارد که نصف دارائیش مال فلان شخص است یا معادل صد تومان از فلان دارائیش متعلق بفلان کس است که باید به صاحبش برگرداند .
قسم دوم این است که حق دیگری بر ذمه اش باشد نه در عین مالش ، مانند قرضی که گرفته و مصرف کرده و ذمه اش مشغول طلبکار است و مانند انواع ضمانها و نفقات واجب .
قسم اول چهار صورت دارد:
مقدار مال و صاحبش معلوم است
:١-مقدار حق و صاحب حق هر دو معلوم و مشخص باشد به اینکه می داند فلان مقدار از مالش متعلق به فلان شخص است در این صورت واجب است آن مقدار را تسلیم صاحبش کند و چنانچه مرده باشد به ورثه اش مطابق قانون ارث بپردازد.
مقدار مال معلوم و مالک مجهول
:٢-مقدار حق الناس معلوم است لیکن صاحب حق معین نباشد بلکه مشکوک است. در صورتی که مشکوک بین چند نفر مشخص باشد، مثلا می داند فلان مقدار از مالش مال یکی از سه یا پنج نفر مشخصی است، پس احتیاط آن است که تمام آنها را از خودش راضی کند به هر جوری که بشود و در صورتی که راضی کردن آنها میسر نشد، در این مورد سه قول است، یکی آنکه به توسط قرعه یکی از آنها تعیین شود و آن مال را به او تسلیم کند، دیگر آنکه آن مال را به طور تساوی بین ایشان قسمت کند. سوم آنکه در حکم مجهول المالک است که باید باذن حاکم شرع (بنابر احتیاط) صدقه داده شود ٢. و در صورتی که مردد بین افراد غیر معلوم باشد مثل اینکه افراد مورد شک صد نفر یا بیشتر است (در مورد یک حق الناس )یا اینکه اصلا صاحب حق را نمی شناسد. پس آن مال در حکم مجهول المالک است که باید بنابر احتیاط باذن حاکم شرع صدقه داده شود.
مال مجهول و مالک معلوم
:٣-مقدار حق معلوم نیست ولی صاحبش معین است. یعنی می داند مقداری از دارائیش متعلق به فلان شخص است ولی نمی داند ثلث مال یا نصفش متعلق به او است در این صورت واجب است طرف کمتر که یقینی است، یعنی ثلث دارائیش را به آن شخص بدهد و احتیاط آن است که نسبت به مقدار زائد، او را راضی و مصالحه نماید.
مقدار مال و مالک هر دو مجهول
:۴-مقدار حق و صاحب آن هر دو مجهول باشد. با اینکه اجمالا یقین دارد مقداری از دارائیش که موجود است حرام و مال مردم است. ولی نه مقدار حرامش را می داند و نه صاحبان آن را حتی در تعداد افراد کم در این صورت واجب است خمس (یک پنجم) تمام دارائی خود را به اهل خمس بپردازد، آنگاه تمام مالش حلال می شود و مسائلش بکتاب خمس از رساله های عملیه مراجع تقلید مراجعه شود.
قسم دوم یعنی حق کسی در ذمه شخص است نه مال ،آنهم دارای چهار صورت است:
حق غیر بر ذمه شخص
:١-مقدار حق و صاحبش هر دو معلوم باشد. شکی نیست که واجبست آن مقدار را در وجه صاحب حق بپردازد.
٢-مقدار ذمه اش معلوم است لیکن صاحب آن معین نیست. پس اگر بین چند نفر مشخص ، مردد باشد باید آنها را از خود راضی کند بتفصیلی که در قسم اول گذشت و اگر بین افراد زیادی که غیر مشخص است مردد باشد یا اینکه اصلا طلبکار را نشناسد باید آن مبلغی که در ذمه اش هست به حاکم شرع بدهد یا باذن او بقصد صاحب واقعی آن صدقه دهد.
٣-مقدار ذمه مجهول لیکن طلبکار معین است. پس باید کمترین مقدار آن را که یقین دارد به آن شخص بدهد و نسبت بزیادتر با او مصالحه نماید.
۴-مقدار ذمه و صاحب آن هر دو مجهول باشد. در این صورت با حاکم شرع به مبلغی که حد وسط بین کمتر و بیشتر باشد صلح کرده و آن مبلغ را از طرف صاحب واقعی آن صدقه دهد.
پاورقی:
) -مستدرک الوسائل کتاب جهاد باب ٧٨ صفحه ٣۴٣) .
٢) -کسانی که این مسأله مورد احتیاجشان است باید از مرجع تقلید خود کسب تکلیف نمایند.
