" وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الجْنِّ وَ الْانسِ لهَمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ بهَا وَ لهَمْ أَعْینُ لَّا یُبْصِرُونَ بهَا وَ لهُمْ ءَاذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بهَا أُوْلَئکَ کاَلْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَئکَ هُمُ الْغَافِلُونَ "1 ترجمه: در حقیقت، بسیارى از جنّیان و آدمیان را براى دوزخ آفریده ایم [گرچه خداوند همه را پاک آفریده، ولى گروهى با اعمال خویش خود را جهنمی مىکنند؛ زیرا] دلهایی دارند که با آن فهم نمىکنند، و چشمانى دارند که با آنها نمىبینند، و گوشهایی دارند که با آنها نمىشنوند. آنان همانند چهارپایانند بلکه گمراهتر. اینان همان غافلانند. خداوند در این آیه، صفات اهل جهنم را در سه جمله بیان مىکند: 1. " آنها قلبهایی دارند که با آن درک و اندیشه نمىکنند" (لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها). بااینکه استعداد تفکر دارند و همچون بهائم و چهار پایان فاقد شعور نیستند درعینحال از این وسیله سعادت بهره نمىگیرند. 2. " چشمهای روشن و حقیقتبین دارند اما با آنها چهره حقایق را نمىنگرند و همچون نابینایان از کنار آنها مىگذرند" (وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها). 3. " با داشتن گوش سالم، سخنان حق را نمىشنوند" و همچون کران خود را از شنیدن حرف حق محروم مىسازند (وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها).2 این نفهمیدن و ندیدن و نشنیدن دوزخیان به خاطر این است که خداى تعالى این کار را بهعنوان کیفر عملهاى زشت ایشان کرده است. پس خود آنان با تغییر راه عبودیت، نعمت خدا را تغییر دادند؛ خداوند هم مهر بر دلها و چشمها و گوشهایشان مهر زده است.3 [1] سوره اعراف، آیه 179 [2] تفسیر نمونه، ج7، ص: 21 [3] المیزان فی تفسیر القرآن، ج8، ص: 336