شرح حدیث: پرهیزکاری و تقوای دنیا، در آخرت ثمر می دهد. میوه ی نهال ایمان و عمل انسان در این جا، در روز رستاخیز به دست می آید و خداوند کریم و عادل، بنده ای را که در این جا، اهل تقوا و دینداری و رعایت حدود الهی و پرهیز از حرامها باشد، در آخرت بهره مند می سازد و او را از سختیها و هراسهای قیامت، مصون می دارد.
سه عاملی که مایه ی خرسندی و برخورداری بنده در قیامت است، عبارت است از:
- بیدارماندن شب، برای نگهبانی و مرزبانی در راه خدا.
- چشم پوشیدن از محرمات و نگاه نکردن به آنچه خدا نهی کرده است.
- گریستن در دل شب از خوف خدا در حالت عبادت و تهجّد.
در دل شب خیز و ریز، قطره اشکی ز چشم که دوست دارم کند، گریه گنهکار ما روز قیامت، برای خیلی ها روز حسرت و اندوه و نگرانی و اضطراب است. چشمها گریان است و احوال، پریشان و دلها نگران. امّا کسی که در دنیا، خوف از عذاب آخرت داشته و بر گناهانش گریسته است، یا کسی که عبادتهای عاشقانه داشته است و شبها به درگاه الهی تضرّع کرده و نالیده و استغفار نموده است، از هول و هراس آخرت، ایمن است و به قرب الهی و رضوان او می رسد. این گونه چشمهای ارزشمند که در حدیث آمده، به مراتب شرف دارد بر چشمهایی که یا در پی هوسرانی و گناه است، یا پیوسته در خواب غفلت به سر می برد. خوشا به حال دیده های خداترس و چشمهای اشک ریز!
امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:
کلُّ عینٍ باکیةٌ یومَ القیامَةِ إلاّ ثلاثَ عُیُونٍ: عَینٌ سَهَرَت فی سبیلِ الله،ِ وَ عَینٌ غَضَّت عَن محارِم ِاللهِ، و عَینٌ فاضَت مِن خَشیةِ اللهِ؛
هر چشمی در روز قیامت گریان است، مگر سه چشم: چشمی که در راه خدا بیدار مانده (و نگهبانی داده) است، چشمی که از حرامهای الهی بسته باشد، و چشمی که از ترس خدا گریسته است.
بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۶۱ برای مطالعه بیشتر به کتاب حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)تالیف جواد محدثی مراجعه کنید
