شیخ جعفر بن خضر مالکی، بزرگ مردی از تبار ابراهیم پسر مالک اشتر نخعی، معروف به «شیخ اکبر» و «کاشف‌الغطاء» یکی از بزرگترین علما و مراجع اوایل قرن سیزدهم هجری در جهان تشیع است، وی شاگرد وحید بهبهانی و سید مهدی بحرالعلوم بوده است.
*****
علم شیخ
از مهمترين آثار کاشف الغطاء کتاب جامع کشف الغطاء می باشد. کتابی است فقهی عميق و سنگين. فهم آن بعض علما را مشکل آمد گويند صاحب جواهر فرمود: کتاب استادم خيلی در سطح بالاست و قادر به شرح آن نيستم. و عجب آنکه نويسنده کشف الغطاء اين کتاب فقهی را در سفر تأليف نمود و به جز قواعد علامه حلی رحمة الله عليه کتابی با خود نداشت.
*****
شیخ جعفر کاشف الغطاء به قدری احاطه به فقه جعفری دارد که فرمود: اگر تمام کتب فقهی را به آب بشويند، قادرم از اول طهارة تا آخر ديات را از نو بنويسم.
سیاست شیخ
مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطا درباره سیاست می گوید: اگر معنى سياست خيرخواهى و خدمت و راهنمائى و جلوگيرى از فساد و خيانت و نصيحت زمامداران و توده مردم و برحذر داشتن آنان از گرفتار شدن در زنجير استعمار و بندگى و جلوگيرى از افكندن دامها و غلها بر گردن ملتها و كشورهاست؛ آرى ما تا فرق سرمان در آن غرقيم و اين از واجبات است، خودم را در پيشگاه خدا و وجدان مسؤول مىبينم اين هدف بزرگ و پيشوايى مهم و خلافتخدايى است (يا داوود انا جعلناك خليفة فى الارض فاحكم بين الناس بالحق).
*****
مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطاء درباره ولایت فقیه اینطور می گوید: همانا فقیه جامع الشرایط بر همه شؤون عمومى ونیازهاى اجتماعى مردم، ولایت دارد. سپس مىگوید: کوتاه سخن آن که عقل و نقل بر مشروعیت ولایت فقیه جامع الشرایط، بر این شؤون اجتماعى دلالت دارند، این ولایت نخست برای امام معصوم(ع) است سپس براى فقیه مجتهد با جعل امام معصوم.
*****
تداوم سنت تفکر سياسي شيعه در غاصب انگاشتن و عدم مشروعيت ذاتي حکومت ها در زمان غيبت امام معصوم عليه السلام، و اصل همکاري مصلحت انديشانه با سلطنت به منظور حفظ اسلام و سرزمين اسلامي از خطر اجانب و کفار خارجي را مي توان در افکار سياسي شيخ جعفر کاشف الغطاء يافت.
*****
مرحوم شیخ اکبر در رساله کاشف الغطاء عن خفيات مبهمات شريعة الغراء در حالي که بر عدم مشروعيت ذاتي سلطنت و لزوم اطاعت مردم از مجتهدان در زمان غيبت تأکيد کرده است. از سوي ديگر در همان رساله، مشروعيت عرضي سلطنت و وجوب اطاعت از سلطان مأذون به اذن مجتهد را نيز به رسميت مي شناسد.
*****
عالم بزرگوار شیخ جعفر کاشف الغطاء به لحاظ سیاسی نیز فردی بسیار روشنگر بود و در مبارزات ملت شریف ایران علیه سلطه و استعمارگران روس، نقش بسزایی را ایفا کرد. ایشان با فتواهایی مشتمل بر بسیج کردن مردم و رفتن به جبهه، مردم را هدایت کرد.
*****
فتواهای کاشف الغطاء و مواضع صریح، روشن‌بینانه و جهاد پیگیر او سبب شد تا آن قسمت از اراضی ایران که در دست اشغالگران روس بود آزاد شده و دوباره به پیکر ایران عزیز بپیوندد که نشان از فتواهای مؤثر این عالم وارسته بود.
*****
مبارزه با تفکر وهابیت و اخباری گری
شـیـخ جعفر کاشف الغطاء نـسـبت به مذهب خیلى تعصب داشت و در برابر دشمنان حق، بى پروا مى ایستاد و مقاومت مـى كرد. هنگامى كه وهابیها به نجف یورش آوردند و به غارتگرى و جنایت دست زدند, ایشان بـا دسـت و زبان با آنان جهاد كرد واز مذهب دفاع نمود تا آنجا كه جبهه اى در مقابل آنان گـشـود و رزمندگانى را براى دفاع از دین آماده ساخت و خودش همراه بزرگان دین به راه افتاد و پس از نبردى سهمگین، آنان را تار و مار كرده و از نجف راند.
*****
نخستین کتابی که از طرف عالمان شیعه بر رد عقاید وهابی نگاشته شد، منهج الرشاد است که شیخ جعفر کاشف الغطاء نگارنده آن است. وی این کتاب را در پاسخ رساله ای که یکی از امیران آل سعود به نام عبدالعزیز ابن سعود برای او فرستاده بود، نوشت و در آن مجموعه عقاید محمد ابن عبدالوهاب را جمع کرد.
*****
یـكى از كارهاى مهم شیخ جعفر کاشف الغطاء را نیز مى توان مقابله با میرزا محمد اخبارى نام برد این شخص از بزرگترین دشمنان مراجع اصولى بود كه تهمتهاى ناروا و زشت به علما مى زد و در گوشه و كنار فعالیت زیادى بر علیه آنان مى كرد. شیخ جعفر براى كوبیدن او ناچار به رى سفر كرده و به تبلیغ بر عـلـیه آن فرد اخبارى مشغول شد و دراین زمینه , نامه ها و رساله هاى مفصلى در رد میرزا محمد اخـبارى و مذهب او نوشت و آن قدر كوشش كرد تا اینكه حركت او را در نطفه خفه كرد و میرزاى اخبارى از ترس او پا به فرار گذاشت.
*****
