آثار ارتکاب معاصی در عالم برزخ(بخش اول) 1) قبر و وحشت آن:
برخی از افراد گناهکار، تصور می کنند مرگ پایان زندگی است و با مرگ آدمی به کلی نابود می شود و اصلا بعد از مرگ زندگی وجود ندارد که بخواهند تاوان اعمال خلاف خود را بدهند.
غافل از این که مرگ آغازی است دوباره برای زندگی، اما زندگی در سرای جاویدان. بله، مرگ زندگی دنیا و این دنیای زوالپذیر و زودگذر را پایان می دهد، ولی انسان را به سرای دیگر و زندگی جاویدانی وارد می کند.
بعد از مرگ و قبل از قیامت انسان وارد برزخ می شود و تا برپایی یوم حساب در این سرا باقی خواهد ماند. اما آثار و عواقب گناهانی که انسان در دنیا انجام داده، در قبر و برزخ نیز دامان فرد خطاکار را خواهند گرفت و او را دچار سختی و مشقت می نمایند.
در عالم قبر وحشتی فراگیر وجود دارد، سرچشمه این وحشت ها تعلقات است و انسان گناهکار چون از خداوند دور بوده و به دنیاپرستی و دستورات شیطان بیشتر نزدیک بوده است تعلقاتش بیشتر است و هر چه تعلقات بیشتر باشد وحشت و تنهایی آن سخت تر است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: نمی گذرد بر میت ساعتی سخت تر از شب (اول) قبر...[1] در این شب که اولین شب فراق و سخت ترین شبها است تنها همنشین انسان عمل و کردار خوب یا بد اوست.
امام سجاد علیه السلام فرمود: ...(ملک الموت) کاسه ای زهرآلود از شربت مرگ به ما بنوشاند و با ندایی و حرکتی ما را به سرای دیگر نزدیک کند و اعمال و رفتارمان قلاده گردنمان شوند و قبرها تا روز حشر و دیدار، جایگاه ما گردند.[2]
یکی از عذاب های سخت و دردناکی که در قبر گریبان انسان ها را می گیرد فشار قبر است. این عذاب سخت و دهشناک شب اول قبر اتفاق می افتد، البته این فشار قبر برای اهل ایمان هم هست و به عنوان کفاره گناهان آنها می باشد تا از گناه پاک و پاکیزه شوند. ولی برای کفار نه تنها فشار و عذاب بیشتر است بلکه تازه این شروع بدبختی و عذاب برای گنهکار می باشد. از ابن عباس روایت شده( از قول رسول اکرم) صلی الله علیه وآله که فرموده: «عذاب قبر از سه چیز ناشی می شود.غیبت کردن ،سخن چینی ...».[3]
حضرت علی علیه السلام می فرمایند: عذاب قبر ناشی از سخن چینی و (عدم اجتناب) از بول کردن و کناره گیری مرد از همسرش می باشد.[4]
از جمله عواملی که باعث فشار قبر می شود بدخلقی می باشد.
سعد رئیس انصار بود و نزد رسول خدا صلی الله علیه وآله و مسلمین فوق العاده احترام داشت وقتی سواره می آمد رسول خدا(صلی الله علیه وآله) امر می فرمود که مسلمین به استقبال او بروند. خود پیامبر صلی الله علیه وآله هنگام ورودش تمام قامت جلویش بر می خواستند. حکمیت جنگ با یهودیان را به او واگذار کردند، هفتاد هزار ملک در تشیع جنازه اش حاضر بودند. و دستم در دست جبرئیل بود و به هر طرف که می رفت من هم می رفتم اجمالا چنین شخص محترمی نزد پیامبر صلی الله علیه وآله با این تشریفات تشییع و به دنبالش نهاده شدن او با دست رسول خدا صلی الله علیه وآله در قبر(موجب شد) مادرش فریاد بزند و بگوید: خوش به حالت ! بهشت گوارایت باد ای سعد! حضرت فرمود: از کجا می دانی که فرزندت اهل بهشت است؟ اینک سعد در فشار قبر است اصحاب پرسیدند یا رسول الله صلی الله علیه وآله : آیا شخصی مثل سعد،در فشار قبر است فرمود: آری .... به واسطه خُلق تنگی با اهل بیتش.[5] یکی دیگر از عوامل ایجاد وحشت در قبر برای آدمی، سوال نکیر و منکر است. این دو فرشته ی الهی مأمور هستند تا بر مردگان با صورت ها و چهره های ترسناک و رعب آور وارد شوند و از اموات سوال بپرسند. امام صادق علیه السلام می فرماید: نیست از شیعه ما هر که انکار کند سه چیز را: معراج، سؤال در قبر و شفاعت.[6] امام سجاد علیه السلام در دعای ابو حمزه ثمالی می فرماید: گریه من برای سؤال منکر و نکیر است ...[7]
اگر فردی دچار آسیب اخلاقی شود، در زندگی دنیا هر نوع گناهی را مرتکب شود.
واجبات را که خداوند حکم کرد را به جای نیاورد، در هنگام سؤالاتی که نکیر و منکر از او می کنند دچار لکنت زبان می شود و نمی تواند پاسخ بدهد چون دیگر نوری از ایمان به خداوند در قلبش نیست و هر چه هست تجسم اعمال زشت و شیطانی اوست که در دنیا انجام داده است.
امام موسی بن جعفر علیه السلام از قول پدر بزرگوارش فرمود:
وقتی کافر می میرد هفتاد هزار از ملائک عذاب (زبانید) او را تا قبرش مشایعت می کنند و او همواره حاملین جنازه را به صدایی که تمام ملکوتیان به جز انس و جن می شنوند، قسم می دهد و می گوید:
اگر یکبار دیگر به من فرصت داده شود مؤمن می شوم...آن گاه که وارد قبر می شود و مردم از او جدا می شوند منکر و نکیر در ترسناک ترین شکل بر او وارد شده و او را می نشانند سپس میگویند:پروردگارت کیست؟ و... پس زبانش دچار لکنت شده و نمی تواند پاسخ دهد.... نکیرین به او می گویند: ندانستی و هدایت نیافتی و به رستگاری نرسیدی. آن گاه دری از درهای آتش(جهنم) را بر او می گشاید و از آب چرک جوشان جهنم به عنوان نُزُل (پیش غذا،پیش عذاب) برایش می آورند و این همان قول خدای عزوجل است که فرمود: و امّا ان کان من المکذبین الضالین فنزل من حمیم و تصلیه الجحیم».[8]
[1] . قمی، عباس، منازل الاخره، ص29.
[2] . على بن الحسين، امام چهارم عليه السلام، الصحیفه السجادیه، دعای 42، ص221.
[3] . حبیبیان، احمد، تصویری از بهشت و جهنم، ص70.
[4] . همان.
[5] . همان، ص70.
[6] . قمی، عباس، منازل الاخره، فصل دوم، ص37.
[7] . قمی، شیخ عباس، مفاتيح الجنان، ص348.
[8] . حبیبیان، احمد، تصویری از بهشت و جهنم، فصل سوم، ص66.
