علم و عقل در قرآن
علم و عقل در قرآن چه مفهومی دارد؟
واژه علم و عقل جزء واژه های پر کاربردقرآنی است.
بیش از 40 مورد واژه عقل و بیش از 800 مورد واژه علم آمده و البته واژگان مترادف آن مثل حکمت و اللباب و حجر و ...نیز کاربرد دارد.
قرآن با تعابیر مختلف و متنوع دعوت به تعقل و تعلم نموده است.
حتی یکی از اهداف خلقت بشر رسیدن به حقیقت علم معرفی شده است.
طلاق12
در آموزه دینی قرآنی؛ علم غیر از عقل هست. علم به معنای باسواد بودن است و عالم کسی که سواد خواندن و نوشتن دارد.
اما عقل به معنای تعقل و درک حقائق هست.
مقابل علم،بی سوادی است و مقابل عقل؛جهل هست.
لذا در کتب روایی باب بلکه کتابی به عنوان کتاب عقل و جهل مبوّب شده است نه علم و جهل...
عقل چیزی که با آن بهشت کسب می شود و درک و معرفت حقیقت است.
مكارم الأخلاق ص 442
یک وقت عاقل و عالم جمع می شود. و یک شخص هم عاقل هست و هم عالم و یک وقت جدا میشوند شخصی عالم هست ولی عاقل نیست و عاقل هست و عالم نیست.
جهل نیز به معنای عدم سواد و عدم علم نیست بلکه به معنای سفاهت و عدم تعقل هست.
مثلا موسی ع به بنی اسرائیل که با او در مورد گاو ؛نسبت استهزاء دادند می فرماید که مسخره کننده جاهل است...
این یعنی اگر پروفسور و علامه هم که نهایت سواد دارد مسخره کند جاهل هستند.
بقره67
یا نسبت به برادران یوسف ع ؛تعبیر جاهل بکار رفته درحالیکه قطعا به معنای بی سواد نیست بلکه به معنای جاهل به حقائق امور می باشد.
یوسف89
وکاربرد قرآنی روایی عقل در راه یابی به مسیر هدایت و رشد و ایمان به کاررفته است.
و هر کس از قوا و توانایی های وجودش در مسیر هدایت و ایمان مدد گیرد،عاقل معرفی شده و هر کس در این مسیر قرارنگیرد ولو دانشمند و علامه دهر باشد؛غیرعاقل معرفی شده است.
انفال22
مائده58
حج 46
عنکبوت35
و...
