استقامت در برابر نوسانات طبیعی دنیا ازیک‌طرف و مبارزه با شیطان و خواهش‌های نفسانی از طرف دیگر، روحی مقاوم می‌خواهد که نصیب هرکسی نمی‌شود.
ایجاد روح مقاوم چیزی است که در سایه ورزیدگی آن حاصل می‌شود. روح انسان تا زمانی که خود را در بوته ابتلائات و آزمایش‌ها نیازماید، تعالی حقیقی خود را به دست نخواهد آورد. شبیه ورزشکاری که برای پیروزی در عرصه‌های بین‌المللی، چاره‌ای جز تحمل رنج تمرین‌های آماده‌سازی ندارد.
پرورش روح ایمان در وجود انسان، مرهون تحمل ابتلائات و مصائب چند صباح دنیا است.
از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روایت شده که فرمودند:
مَثَلُ الْمُؤْمِنِ مَثَلُ السُّنْبُلَةِ تَخِرُّ مَرَّةً وَ تَسْتَقِيمُ أُخْرَى وَ مَثَلُ الْكَافِرِ مَثَلُ الْأَرْزَةِ لَا يَزَالُ مُسْتَقِيماً 1
مؤمن مانند خوشه گندم باشد كه گاه خم شود و گاه بر پا ايستد و كافر مانند درخت سخت چوب ارزان است كه همواره پابرجاست و کج نمی‌شود.
در این روایت، انسان مؤمن تشبیه به خوشه گندمی شده است که براثر عوامل خارجی مثل وزش باد، میل به یمین و یسار می‌کند. بدون اینکه آسیبی به ریشه و بنیان آن وارد شود. حتی چه‌بسا این انفعال، عاملی برای رشد و پرورش آن باشد. انسان مؤمن نیز در اثر ابتلائات دنیوی فراز و فرودهایی خواهد داشت؛ دچار خوشی و ناخوشی خواهد شد؛یا در اثر هواپرستی و فریب شیطان دچار لغزشهایی بشود؛ ولی هرگز به بنیان وجودی‌اش که ایمان باشد آسیبی نمی‌رسد.
برخلاف انسان مؤمن، الطاف خفیه الهی که عبارت از مشکلات و بلاها باشد، شامل حال انسان کافر نمی‌شود و در نتیجه ورزیدگی روحی برای طی مسیر کمال را پیدا نمی‌کند.
و چه زیباست حدیثی که از امام صادق علیه‌السلام روایت‌شده است؛ آنجا که فرمودند:
قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَوْ لَا أَنْ يَجِدَ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنُ فِي قَلْبِهِ لَعَصَّبْتُ رَأْسَ الْكَافِرِ بِعِصَابَةِ حَدِيدٍ لَا يُصَدَّعُ رَأْسُهُ أَبَدا2
خداى عز و جل می فرمايد: اگر بنده مؤمنم دل‌آزرده نمی‌شد، سر كافر را با دستمالى آهنين می‌بستم كه هرگز دچار سردرد نشود.
البته در مورد روایت موردبحث، تفسیر دیگری نیز میتوان بیان کرد. و آن اینکه بگوییم شايد روایت اشاره به دل مؤمن و دل كافر می‌کند؛ زیرا احوال دل مؤمن به سبب نازكى متغيّر است؛ گاه نرم و آسان و گاه سخت مىشود. برخلاف كافر كه همواره سرسخت و سنگدل است.
پاورقی:
1. التمحيص ؛ ص34
2. الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج2 ؛ ص257
