بسم الله الرحمن الرحیم
سؤال
امام حسین علیه السلام قبل از عزیمت به کربلا چه مدت در مکه ماندند؟
پاسخ
در ماه رجب سال 60 هـ ق بود که معاویه به درک واصل شد و یزید به جای او نشست[1] . چند روز بعد از این که یزید دستور داد تا از امام حسین علیه السلام بیعت بگیرند ، ایشان از مدینه خارج شده و به سمت مکه به راه افتاد . زمان خروج امام علیه السلام از مدینه شب یکشنبه ، دو روز مانده بهپایان ماه رجب گفته اند[2] . پس از گذشت حدود پنج روز ، امام حسین علیه السلام شب جمعه ، روز سوم شعبان وارد مکه شدند[3] .
آن حضرت ماه های شعبان ، رمضان ، شوال ، و ذی القعده را در مکه سپری کرده[4] . و پس از گذشت هشت روز از ماه ذی الحجه ، در روز ترویه (یک روز قبل از شروع ایام و مناسک حج و رفتن حجاج به عرفات) از مکه خارج شدند . همان روز در کوفه مسلک به شهادت رسید[5] . البته برخی نیز گفته اند که امام در روز سه شنبه ، سوم ذی الحجه از مکه خارج شدند[6] .
با توجه به تاریخ ذکر شده ، امام حسین علیه السلام حدود چهار ماه و شاید چند روز (حدود پنج روز) بیشتر از چهار ماه در مکه حضور داشتند و برای این که حرمت حرم با کشته شدنش در آن از بین نرود[7] ، مکه را ترک کرده و به دعوت مردم کوفه به سمت این شهر روانه شدند .
حال این سوال که متداول شده و هر شخصی برای ادعای فضل خویش گاهی ایرادی به حضرت وارد می نماید که : امام حسین علیه السلام حجشان را نیمه کاره رها کردند ، درست نیست؟
باید در پاسخ گفت :
1. امام علیه السلام روز سوم شعبان سال 60 وارد مکه شدند ، یعنی حدود 4 ماه قبل از موسم حج[8] .
2. امام علیه السلام با ورود به مکه ، عمره مفرده بجای آوردند .
3. امام روز 8 ذی الحجه (روز ترویه) از مکهخارج شدند ، یعنی یک روز قبل از آغاز حج تمتع . چون اعمال حج از روز نهم با وقوف در عرفات آغاز می شود[9] .
4. در برخی از روایات بدین نکته تصریح شده است که امام در حالی که همره گذارد از مکه خارج شد[10] . این نکته حکایت گر انجام عمره مفرده از سوی امام است .
5 . از این رو ، این سخن که امام ، حج خود را نیمه تمام گذاشتند ، سخن نادرست و نسنجیده و بی مطالعه ای است .
[1] لهوف ص 21
متن : قال و كان الناس يتعاودون ذكر قتل الحسين ع و يستعظمونه و يرتقبون قدومه فلما توفي معاوية بن أبي سفيان و ذلك في رجب سنة ستين من الهجرة كتب يزيد إلىالوليد بن عتبة و كان أمير المدينة يأمره بأخذ البيعة على أهلها عام و خاصة على الحسين ع و يقول له إن أبى عليك فاضرب عنقه و ابعث إلي برأسه فأحضر الوليد المروان و استشاره في أمر الحسين ع فقال إنه لا يقبل و لو كنت مكانك لضربت عنقه فقال الوليد ليتني لم أك شيئا مذكورا ثم بعث إلى الحسين ع فجاءه في ثلاثين رجلا من أهل بيته و مواليه فنعى الوليد إليه موت معاوية و عرض عليه البيعة ليزيد فقال أيها الأمير إن البيعة لا تكون سرا و لكن إذا دعوت الناس غدا فادعنا معهم. فقال مروان لا تقبل أيها الأمير عذره و متى لم يبايع فاضرب عنقه فغضب الحسين ع.
[2] الارشاد ج 2 ص 34 ـ مقتل الحسین ابو مخنف ازدی ص 7
متن : فأقام الحسين ع في منزله تلك الليلة و هي ليلة السبت لثلاث بقين من رجب سنة ستين و اشتغل الوليد بن عتبة بمراسلة ابن الزبير في البيعة ليزيد و امتناعه عليه و خرج ابن الزبير من ليلته عن المدينة متوجها إلى مكة فلما أصبح الوليد سرح في أثره الرجال فبعث راكبا من موالي بني أمية في ثمانين راكبا فطلبوه فلم يدركوه فرجعوا. فلما كان آخر نهار يوم السبت بعث الرجال إلى الحسين بن علي ع ليحضر فيبايع الوليد ليزيد بن معاوية فقال لهم الحسين أصبحوا ثم ترون و نرى فكفوا تلك الليلة عنه و لم يلحوا عليه فخرج ع من تحت ليلته و هي ليلة الأحد ليومين بقيا من رجب متوجها نحو مكة و معه بنوه و إخوته و بنو أخيه و جل أهل بيته إلا محمد بن الحنفية رضوان الله عليه فإنه لما علم عزمه على الخروج عن المدينة لم يدر أين يتوج
[3]الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد ج 2 ص 35
[4] لهوف ص 31
متن : كان الغداة توجه الحسين ع إلى مكة لثلاث مضين من شعبان سنة ستين فأقام بها باقي شعبان و شهر رمضان و شوال و ذي قعدة قال و جاءه عبد الله بن عباس رضوان الله عليه و عبد الله بن زبير فأشارا إليه بالإمساك فقال لهما إن رسول الله ص قد أمرني بأمر و أنا ماض فيه قال فخرج ابن عباس و هو يقول وا حسيناه. ثم جاء عبد الله بن عمر فأشار إليه بصلح أهل الضلال و حذره من القتل و القتال
[5] الارشاد فی معرفه حجج الله علی عباد ج 2 ص66
[6] لهوف ص 60
متن : قال الراوي و كتب عبيد الله بن زياد بخبر مسلم و هاني إلى يزيد بن معاوية فأعاد الجواب إليه يشكره فيه على فعاله و سطوته و يعرفه أن قد بلغه توجه الحسين ع إلى جهته و يأمره عند ذلك بالمؤاخذة و الانتقام و الحبس على الظنون و الأوهام. و كان قد توجه الحسين ع من مكة يوم الثلاثاء لثلاث مضين من ذي الحجة و قيل يوم الأربعاء لثمان مضين من ذي الحجة سنة ستين قبل أن يعلم بقتل مسلم لأنه ع خرج من مكة في اليوم الذي قتل فيه مسلم رضوان الله عليه.
[7] مقتل الحسین ص 66
[8] وقعه الطف ص 85
[9] انساب الاشراف ج 3 ص 1297
[10] وسائل الشیعه ج 1 ص246
