مبارزه با سه عامل برای اجرای عدالت
موارد ضدّیت علم با جهل
در بیان اهمیت علم آموزی و مقابله با جهل امام علی علیه السلام به نمونه ای از برتری علم نسبت به جهل اشاره می نماید و حق متقابل پدر وفرزند در کسب علم را بیان می نماید.
نمونه پنجم: حقوق متقابل پدر و فرزند در علمآموزی
امیرمؤمنان علیه السلام میفرماید: «همانا فرزند را به پدر، و پدر را به فرزند حقّی است: «فَحَقُّ الوَآلِدِ عَلَی الوَلَدِ أَن یُطِیعَهُ فِی کُلِّ شَیءٍ، إِلاَّ فِی مَعصِیَه اللهِ سُبحَانَهُ وَ حَقُّ الوَلَدِ عَلَی الوَالِدِ أَن یُحَیِّنَ اسمَهُ وَ یُحَسِّنَ أَدَبَهُ وَ یُعَلِّمَهُ القُرآنَ»؛ حقّ پدر بر فرزند این است که فرزند در همه چیز جز نافرمانی خدا، از پدر اطاعت کند و حقّ فرزند بر پدر آن است که نام نیکو بر فرزند نهد، خوب تربیتش کند و او را قرآن بیاموزد.[1]
در تعلیم و تربیت کودک چند موضوع مورد توجه اسلام است: 1. معارف دینی؛ مانند عقاید، اخلاق، قرائت، دانستن احکام و انجام عبادات؛ 2. ادب و مهارتهای اجتماعی؛ 3. ادب و مهارتهای دفاعی.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به برخی از کودکان نگریست و فرمود: وای بر فرزندان آخرالزمان از ناحیه پدرانشان! پرسیده شد: ای رسول خدا! آیا از آنرو که پدرانشان مشرکند؟ فرمود: نه، بلکه از پدرانی که مؤمناند و به فرزندانشان چیزی از واجبات دینی نمیآموزند، بلکه آنان را از آموختن منع می کنند و به سود اندکی از دنیا که از فرزندانشان به ایشان میرسد، رضایت می دهند و من از آنها بیزارم و آنان نیز از من بیزارند.[2]
همچنین احسان به والدین چنان مهم است که حتی شرک آنان مانع احسان به آنان نیست، گرچه باید از عقاید مشرکانه آنان به دور بود و از کمترین بی احترامی و آسیب رساندن به آنان نهی شده و نهایت فروتنی و مهربانی به آن دو در حال حیات و مرگشان توصیه و معادل نماز، جهاد، حج و ... شمرده شده است، حتی تشکر از آنان مقارن شکر الهی قرار گرفته است. آیات قرآنی بهترین گواه اهمیت نیکی به والدین است.[3]
[1] . نهج البلاغه (دشتی)، حکمت399. (این کلام امام علیه السلام نقد تفکر «پدرسالاری» است، بلکه اسلام در روابط پدر و فرزند، حقوق متقابلی را هم مطرح کرده است.
[2] . جامع الاخبار، ص106.
[3] . سوره اسراء، آیه24و13؛ سوره لقمان، آیه15.
