در دو روزِ گذشته در موردِ دو موضوع درماه مبارک رمضان، مطالبی بیان شد.
اول آنکه؛ به صورت خلاصه و کلّی، ویژگی‌ها و مناسبت‌های ماه مبارک رمضان گفته شد.
دوم آنکه؛ سعی بر آن شد که تک‌تک این ویژگی‌ها و مناسبت‌ها به صورتِ مفصل توضیح داده شود که اولینِ آن‌ها؛ استهلال ماه رمضان (طلب دیدن ماه) بود.
با کلیک بر روی دو متن زیر می توانید مطالبِ گذشته را مشاهده فرمایید.
1. ویژگی‌ها و مناسبت‌های ماه مبارک رمضان.
2. استهلال ماه رمضان (طلب دیدن ماه)
و اکنون نوبت به ویژگی سوم، یعنی نزول قرآن کریم در ماه مبارک رمضان می‌رسیم.
نزول قرآن کریم در ماه مبارک رمضان؛
ما در موارد مواردِ مختلفی شاهد آن بودیم که در زمانِ پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله و سلم) مسائل خاصی اتفاق می‌افتاد و آیه‌ای نازل می‌شد[1]، مثلاً در شأن نزول این آیه: «اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ[2]» شیخ طوسی می‌گوید: ابن اسحق و ربيع می‌گويند: كه از اول سوره آل‌عمران تا شصت و اندى آيات آن درباره‌ی وفد‌نجران نازل گرديده، هنگامى كه نزد رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) آمده بودند و محاجه و مجادله مي‌نمودند[3].
و در موردِ شأن نزول این آیه «إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ[4]» اینگونه آمده که؛
معمر از زهرى نقل می‌کند که موقع فتح مکه وقتى رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) داخل مکه شد، خالد بن ولید را مأمور فرمود تا با کسانى از دشمنان که در پائین مکه هستند، قتال و نبرد نماید.
خالد رفت و آن‌ها فرار کردند و عده‌اى اسلحه به زمین گذاشتند سپس قبیله‌هاى اعراب دسته‌دسته و فوج‌فوج داخل در دین اسلام مى‌گردیدند و خداوند این سوره را نازل فرمود[5].
همان طور که مشاهده نمودید، هر آیه شأن نزول مختص به خود را دارد و زمانِ نزول این آیات مختلف است، بعضی در اوایل بعثت پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله و سلم) بوده، برخی در اواسط و برخی در اواخر عمر ایشان، بعضی از این آیات در مکه نازل شده و بعضی دیگر در مدینه.
پس چگونه با وجود پراکندگی زمانی و مکانیِ نزول آیاتِ قرآن، می‌گوییم قرآن در ماه رمضان نازل شده است؟!!
برای پاسخ به این سوال باید گفت که قرآن کریم به دو صورت بر پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله و سلم) نازل شده است.
1. نزول قرآن به صورت تدریجی؛
یعنی آیاتِ قرآن کریم، در زمان‌ها مختلف و مکان‌های متفاوت به صورتِ اندک‌اندک نازل شده است که به آن تنزیل گفته می‌شود و به معنای نازل کردن تدریجی است، همان طور که این آیه اشاره به این مطلب دارد که قرآن کریم به تدریج و در مجموع مدت دعوت رسول خدا(صل الله علیه و آله و سلم) یعنی در مدت تقریبا بیست و سه سال نازل شده است؛
«وَقُرْآناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً[6]»
ترجمه: و قرآنى که آياتش را از هم جدا کرديم، تا آن را با درنگ بر مردم بخوانى؛ و آن را بتدريج نازل کرديم.
2. نزول یکجا و دفعی قرآن کریم؛
یعنی کل قرآن کریم، در یک لحظه و یکجا بر پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله و سلم) نازل شده است و به آن انزال گفته می‌شود که به معنای نازل کردن دفعی و یکپارچه است.
آیه‌ی زیر دلالت بر آن دارد که قرآن کریم به صورت دفعی و یکپارچه نازل شده است؛
«إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ[7]»
ترجمه: ما آن [ قرآن] را در شب قدر نازل کرديم!
با توجه به مطالب بالا معلوم می‌شود که قرآن کریم دو مرتبه نازل شده است، یک مرتبه به صورت تدریجی و یک مرتبه نیز در شب قدر(در ماه مبارک رمضان) به صورت یکپارچه نازل شده است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . به سبب و علّتی که منجر به نزول آیه می‌شود، شأن نزول می‌گویند.
[2] . سوره مبارکه آل عمران، آیه شریفه 2
[3] . محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 106.
[4] . سوره مبارکه نصر، آیه شریفه 1
[5] . کتاب المصنف از عبدالرزاق.
[6] . سوره مبارکه اسراء، آیه شریفه 106
[7] . سوره مبارکه قدر، آیه شریفه1
===========================================================
برای مطالعه ی مطالب بیشتر:
اندیشیدن در قرآن یا تلاوت قرآن در ماه رمضان
شعر در مورد ماه رمضان
رعایت تقوا در ماه رمضان
مدخلی بر ماه مبارک رمضان 3
ماه رمضان، ماه برکت
استهلال ماه رمضان (طلب دیدن ماه)
