در گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین پناهیان
اگر طلبه‌ای روحیه انقلابی نداشت، باید در طلبه بودن خودش تجدید نظر کند
*****
از جمله محورهایی که حضرت آقا در سفرشان به قم مورد تأکید قرار دادند، ضرورت حفظ احساسات و شور انقلابی در حوزه است. شاید بتوان گفت، امروز «انقلابی بودن» بخشی از رسالت طلبه است؛ یعنی بخشی از هویت طلبگی، داشتن احساسات و شور انقلابی است.
*****
اگر هدف از طلبگی خدمت به اسلام است، نمیتوان بدون روحیه انقلابی به اسلام خدمت کرد.
*****
تا زمانی که در دوران غیبت به سر میبریم، و غربت اسلام با «ظهور» بر طرف نشده است، نمیشود محافظهکارانه و عافیتطلبانه از اسلام دفاع کرد؛ حتی نمیتوان بدون روحیه انقلابی به تبیین دقیق مفاهیم اسلام ناب پرداخت.
*****
وقتی اسلام، دشمنان بسیار جدی دارد، تربیت یک مسلمان، یعنی تربیت یک سرباز برای مقابله با دشمنی‌های فراوانی که با اسلام میشود، مسلّماً نمیتواند با یک روحیه غیر انقلابی و عافیتطلبانه توأم باشد. چه رسد به تربیت طلاب که باید خط مقدم این مقابله باشند.
*****
اساسا کسی که می‌خواهد از اسلام دفاع کند، به دنبال تحقق کلمه «لیظهره علی الدین کلّه» است، و نتیجۀ چنین دفاعی، ورود به یک درگیریِ باعظمت و همهجانبه است. در هر نوع درگیری، حتی در مقابلۀ علمی هم انسان باید روحیه انقلابی داشته باشد.
*****
روحیه انقلابی، با نظم، آرامش روحی و برخورداری از عواطف بیدریغ نسبت به مردم و بهویژه نسبت به ضعفا، منافات ندارد و با همۀ اینها قابل جمع است؛ بلکه تقویتکنندۀ آنهاست.
*****
انقلابی بودن نه تنها بخشی از رسالت طلبگی است، بلکه این روحیه، تمامیتبخش هویت طلبگی بوده و بدون وجود آن، رسالت طلبگی از اساس شکل نمیگیرد.
*****
اگر طلبه‌ای روحیه انقلابی نداشت، باید در طلبه بودن خودش تجدید نظر کند.
*****
انقلابی بودن، جزء لاینفک هویت طلبگی است. همچنان که اگر کسی علاقه به دین نداشت یا انگیزه‌ای برای رعایت احکام شرعی نداشت حتما باید از سلک طلبگی خارج شود.
*****
اگر کسی روحیه انقلابی را در خودش پیدا نکرد، باید در انگیزۀ خودش برای طلبه شدن، تجدید نظر جدی کند.
*****
یکی از راهکارهای تقویت شور انقلابی این است که شور انقلابیِ موجود در حوزه، در خود حوزه انعکاس پیدا کند.
*****
الان حوزه از یک کمیت نسبتا فراوانی برخوردار است و هر گروه اجتماعی که دارای یک کمیت انبوه باشد، مجبور است برای هرگونه ارتباطی، از ابزار ارتباطی و انواع رسانهها استفاده کند. باید با بهره‌گیری از انواع رسانهها این شور انقلابی که در حد مطلوبی هم در حوزه وجود دارد، نشان داده بشود.
*****
نشان دادن شور انقلابی موجود در حوزه، موجب شکوفایی و تقویت شور انقلابی خواهد شد. دیدید که این شور انقلابی چگونه در جریان سفر مقام معظم رهبری خود را نشان داد.
*****
طبیعتا هر چه شور انقلابی در اساتید و فضلایی که در حوزه محوریت دارند بیشتر دیده شود، آثارش در دامنه بیشتر خواهد بود.
*****
این، قله‌های حوزه هستند که در جهت تحقق آرمان‌های اسلام عزیز باید سری نترس و دلی پرشور داشته باشند و با روحیه‌ای انقلابی جامعه را به سمت آرمان‌های اسلام حرکت دهند. آنوقت است که این دامنه، تحت تأثیر آن قله‌ها، طبیعتا از شور انقلابی بیشتری برخوردار خواهد شد.
*****
شور انقلابیِ جاری در میان جوانان حوزه بسیار ارزشمند است و گاهی از اوقات برای بزرگان هم الهامبخش است.
*****
جوان به دلیل اقتضائات روحی و پاکیِ ضمیر و عدالتخواهی و آرمانگرایی که دارد، زمینۀ فراوانی برای انقلابی بودن دارد. حالا اگر این جوان، طلبه هم باشد، با برخورداری از معرفت دینی بیشتر، از شور انقلابی بهتری نیز برخوردار خواهد شد، که منشأ خلاقیت‌ها و ابتکارات بسیار زیبایی نیز میشود.
*****
یکی دیگر از مهمترین راهکارهای تقویت بُعد انقلابی حوزه، توجه به ذکر مصائب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است.
*****
ما ذکر مصائب اهل بیت (ع) را بیش از هر چیز، تربیتکننده نیروی انقلابی میدانیم؛ البته اگر درست به آن پرداخته شود.
*****
ما طلبه‌ها که همیشه از عموم مردم تقاضا داریم به مصائب اهل بیت (ع) به عنوان مسائلی صرفا عاطفی-شخصی نگاه نکنند و با مصائب، عمیق و حماسی برخورد کنند، خودمان باید بیش از دیگران اینگونه باشیم.
*****
یکی از وجوه عمیق نگاه کردن به روضه‌ها، سیاسی نگاه کردن است. همچنان که حضرت امام (ره) اینچنین نگاه می‌کردند.
*****
روضه‌هایی که در دل حوزه جاری است و تطهیرکننده دلها و نورانیکننده نفوس است، باید با تحلیل‌های انقلابی خوانده شوند. درست نگاه کردن به مصائب اهل بیت (ع) دقیقا یعنی انقلابی نگاه کردن به آن.
*****
توجه به حضرت ولی عصر (عج) میتواند یکی از عوامل مهم انقلابی‌گری باشد.
*****
ما میتوانیم به گونه‌ای بسیار انقلابی با انتظار ظهور و آمادگی برای فرج حضرت برخورد کنیم. و اگر از زاویه درستی به حضرت ولی عصر (عج) و معارف مهدوی توجه کنیم، یقینا نتیجۀ آن، پیدا کردن شور انقلابی خواهد بود.
*****
چه چیزی مثل دعای ندبه میتواند یک انسان انقلابی تربیت کند؟ اینها نعمات و راه‌هایی هستند که برای ما باز و در دسترساند. فقط باید یک کاری کنیم که در حوزه، بهرهبرداری بهتری از اینها صورت بگیرد.
*****
یک راهکار خیلی مهم برای انقلابی شدن و تقویت انقلابی‌گری پیشنهاد میشود، مطالعه سخنان حضرت امام (ره) و پیگیری بیانات مقام معظم رهبری است. ارزش مطالعه سخنان حضرت امام (ره) در صحیفه، بسیار بالا است.
*****
با مطالعه صحیفه امام (ره)، در واقع شما متن اصلی یک انقلاب باشکوه را مطالعه میکنید. بعید میدانم کسی بدون مطالعه سخنان حضرت امام (ره)، همچنین صحبت‌های مقام معظم رهبری که «مؤید من عندالله» است، بتواند یک عنصر فهیم انقلابی شود.
*****
بیانات امام و رهبری، میتواند برای پیدا کردن یک دید انقلابی صحیح، بسیار راه‌گشا باشد. به هیچوجه نباید از مطالعه سخنان این دو بزرگوار غفلت کرد.
*****
برخی از بیانیه‌های مهم امام (ره) مانند وصیتنامۀ ایشان و منشور روحانیت، باید در حوزه درس داده شود و یا روی آن مباحثه شود. ارزش علمیِ اینها کمتر از بسیاری از متون علمی رایج نیست، اگر بیشتر نباشد.
*****
اساتید حوزه می‌توانند الگوی جوانها قرار بگیرند و شور انقلابی خود را به دامنه، یعنی طلاب، منتقل کنند.
*****
به نظر میرسد عموم اساتید حوزه از شور انقلابی برخوردارند. ولی اشکال اساسی در دیدهنشدن وجوه انقلابی‌گری اساتیدی است که در این زمینه می‌توانند الگو باشند.
*****
حوزۀ ما در کل، یک حوزۀ انقلابی به حساب می‌آید؛ اگرچه میشود انتظار داشت که در این زمینه رشد بیشتری پیدا کنیم.
*****
باید به تجلیات و تظاهرات انقلابی‌گری در حوزه بیشتر بها بدهیم؛ تظاهراتی که بهمثابه تظاهر و خودنمایی نیست؛ بلکه از باب «و من یعظّم شعائر الله»، نشانه تقوای قلب هم به حساب می‌آید.
*****
در حوزه دیدگاه‌های مختلفی را در زمینۀ چگونگی انقلابی بودن شاهد هستیم. برخی از اساتید توصیه میکنند کاری به این کارها نداشته باشید و فقط درستان را بخوانید. همّ و غم طلبه، خصوصا تا پایان سطح، باید فقط درسش باشد؛ حتی بعضی از مدارس سر این مسئله، حساسیت نشان میدهند. گروه دیگر معتقدند که خیر؛ طلبه در کنار درس، باید به فکر سیاسی بودن و انقلابی بودنش هم باشد.
*****
مسلّم است که ما درباره نحوه انقلابی بودن، نیاز به آموزش داریم. ضمن آنکه طبیعی است اکثر طلاب در بحرانها آمادگی دفاع جانانه از اسلام را دارند، اما در روند زی طلبگی، باید جایگاهی برای انقلابی بودن و آموزش‌ها و تمرین‌های آن مشخص شود.
*****
انقلابی شدن برای طلاب امری است که نیاز به برنامه‌ریزی دارد. ما باید به آداب و لوازم انقلابی بودن، توجه کنیم.
*****
یک طلبه انقلابی به بصیرت احتیاج دارد و این بصیرت به مرور و با ممارست به دست می‌آید.
*****
همچنین اگر وجود اصل شور انقلابی را به عنوان یک ضرورت می‌پذیریم، باید به آداب انقلابی بودن و آداب تجلی این شور انقلابی بپردازیم.
*****
نمیشود ما ارادتمند به ائمه معصومین (ع) باشیم و زیارت نرویم؛ زیارت یکی از آداب ارادت به اهل بیت (ع) است. بالاخره این یک رفتاری است که پیشبینی شده و به ما توصیه شده است. نمیشود ما ارادت به اباعبداللهالحسین داشته باشیم و در مجالس ذکر مصیبت اهل بیت شرکت نکنیم. و نمیشود در مجالس ذکر مصیبت شرکت کنیم و آدابش را رعایت نکنیم.
*****
انقلابی بودن هم برای خودش لوازم و آدابی دارد. یکی از آنها، خبر داشتن از اخباری است که در کشور میگذرد و در طول هفته -هرچند کم- برای تحلیل اخبار سیاسی وقت گذاشتن است.
*****
یکی از آداب انقلابی بودن، گفتگوهای سیاسی است که باید بین طلبه‌ها رواج پیدا کند.
*****
یکی از آداب انقلابی بودن، اقداماتی است که طلبه‌ها -به اندازه خودشان- می‌توانند در جهت روشنگری افکار عمومی جامعه انجام دهند.
*****
باید انقلابی بودن را در زندگی خودمان تعریف بکنیم؛ ما اگر بخواهیم انقلابی باشیم، در کنار انگیزه انقلابی بودن، باید بخشی از وقت خودمان را به صورت بسیجی‌وار به چنین موضوعاتی اختصاص بدهیم.
*****
اگر برای انقلابی بودن برنامه‌ریزی شود، بسیاری از اختلاف نظرها و اختلاف سلیقه‌ها برطرف خواهد شد.
*****
مدارسی که از طلاب میخواهند به سیاست کاری نداشته باشند، حتما منظورشان این است که از درس و بحث طلبگی نمانند و بتوانند افراد مستعدّی در فهم دین شوند.
*****
اگر مدارس توجه به مسئله انقلابی بودن داشته باشند که درک سیاسیِ بالا، درک دین را تسهیل میکند، و در تربیت معنوی و اخلاقی هم بسیار مؤثر است، در فوقبرنامه‌های آموزشی خود، توجه به مسائل سیاسی را خواهند گنجاند.
*****
البته افراط در پرداختن به سیاست، آفاتی دارد که یکی از آنها بازماندن از درس است؛
*****
افراط در پرداختن به عبادت آفاتی دارد؛ همچنان که افراط در پرداختن به خانواده نیز آفاتی دارد. انسان به هر موضوعی بخواهد زیادی بپردازد، طبیعتا از کار اصلی خودش باز میماند؛ در این تردیدی نیست.
*****
در مورد توجه به خانواده، طلبه‌ها یاد گرفته‌اند که اگر بخواهند به خانواده بپردازند، بیشتر باید از زمان‌های تعطیلی درس‌ها استفاده کنند. یا مثلا اگر بخواهند به عبادت بپردازند، بیشتر باید از مناسبتها و فرصت‌های عبادی استفاده کنند. اما اگر بخواهند به سیاست بپردازند، باید چه کار کنند؟
*****
یقینا برخورداری از یک برنامۀ هفتگی برای رسیدگی به ابعاد انقلابیِ حیات طلبگی، یکی از لوازم این راه خواهد بود.
*****
ما نباید از آثار بسیار با برکت معنوی و اخلاقیِ «انقلابی بودن» غفلت کنیم. همچنانکه در دفاع مقدس، «جهاد فی سبیل الله» روحیۀ معنوی را افزایش می‌داد، در متن «روحیۀ انقلابی داشتن» هم آثار معنوی خوبی وجود دارد.
*****
راهکارهای تقویت شور انقلابی در حوزه از منظر حجه الاسلام پناهیان:
1-انعکاس شور انقلابی موجود در حوزه در خود حوزه
2- بیشتر شدن شور انقلابی در اساتید حوزه
3- توجه به ذکر مصائب اهل بیت
4- وجه به حضرت ولی عصر (عج)
5- مطالعه سخنان حضرت امام (ره) و پیگیری بیانات مقام معظم رهبری
راهکارهای بصیر بودن فرد انقلابی از دیدگاه حجه الاسلام پناهیان
1- مطالعۀ دقیق و تحلیلی تاریخ اسلام
2- خبر داشتن از وضعیت جهان معاصر، به ویژه خبر داشتن از محرومان و مستضعفان عالم
3- خبر داشتن از نظام سلطه و ظلم‌هایی که صورت میدهد
4- خبر داشتن از وضعیت سیاسی جامعه
5- لزوم زمانشناس بودن
راههای پیش روی حوزه برای رساندن طلبه به بصیرت نابِ پیشگفته و تربیت طلاب انقلابی از نظر استاد پناهیان:
1- باید بساط درس و بحث فقهی در موضوعات حکومتی و حاکمیتی، گسترده‌تر شود
2- طلبه‌ها در فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی خودشان باید در محیطهایی حضور پیدا کنند که هم طعم شیرین انقلابی بودن را بچشند و هم ضرورت انقلابی بودن را درک کنند
3- اخلاق اسلامی که در حوزه و حتی در جامعه میبایست درس داده شود
