سوره نَحل که سوره نَعَم نیز نامیده شده شانزدهمین سوره قرآن کریم است. مطالبی که در این سوره آمده بسیار متنوّع و گوناگون است و نمی توان در بین آن ها جامعی به دست آورد که همه آیات آن به قصد بیان آن جامع نازل شده باشند، گر چه در بسیاری از آیات آن بیان قدرت و عظمت و حکمت خداوند متعال مشاهده می شود لکن اگر بخواهیم جنبه ی خصوصی آیات آن را در نظر بگیریم ذکر نعمت های فراوانی که خداوند متعال برای بشر آفریده است از برجستگی ویژه ای برخوردار است و در بین این نعمت ها بیان فوائد حیوانات قابل تأمل بیشتر است و در بین این ها بیان فائده ی زنبور عسل از همه ی آن ها بیشتر قابل توجه است
و لذا این سوره، سوره ی نحل یعنی زنبور عسل نامیده شده است؛ یعنی این که این سوره، سوره ی زنبور عسل نامیده شده برای این بوده است که در این سوره از این حشره و فائده ی آن سخن به میان آمده است و باید انسان در این حیوان بسیار ریز و شگفتی های زندگی آن تأمل کند و از خود بپرسد که چگونه این حشره ی ناتوان به زندگی اجتماعی بسیار منظّم و مرتب رو آورده و کارها در لانه ی آن براساس دستور یک فرمانده تقسیم و اجرا می شود و چگونه شهد به این شیرینی و خوش طعمی به وسیله ی آن تهیه می شود.
خلاصه نام این سوره ای که در مکه و مدینه و میان راه ها نازل شده و از همین رو مشتمل بر معانی گوناگون است سوره زنبور عسل نامیده شده است تا توجه انسان به این حیوان و شگفتی های زندگی آن جلب گردد و در آن تأمل کند و با کمترین اندیشیدن در آن به این نتیجه ی قطعی نائل گردد که شعوری در پس این مادّه ی بی شعور نهفته است و آن شعور است که این همه شگفتی ها را می آفریند نه مادّه ی بی شعور، همان طور که خداوند متعال در این سوره به آن اشاره کرده است زیرا در آیه ی 68 و 69 آن آمده است: «پروردگار تو به زنبور عسل وحی کرد که خانه های خود را در کوه ها و درخت ها و ساختمان ها قرار دهید، سپس از همه میوه ها و گل ها و گیاهان استفاده کنید و راه هائی را که پروردگارتان شما را به آن راه ها راهنمائی کرده بپیمائید. از درون این زنبورها شهدی بیرون می آید به رنگ های مختلف و شفابخش مردمان و در این نشانه ای است برای کسانی که می اندیشند».
این تمام چیزی است که خداوند متعال در این سوره راجع به زنبور عسل بیان کرده است و همان طورکه در پایان آن آمده است انصاف این است که زنبور عسل و زندگی اجتماعی شگفت انگیز آن می تواند نشانه ی بسیار روشن و آشکاری برای وجود حکیم و دانائی باشد که این حیوان را آفریده و به هدایت و راهنمائی آن می پردازد وگرنه چگونه ممکن است حیوانی به این ضعیفی و بی شعوری این همه شگفتی ها را در زندگی و کارکرد خود داشته باشد؟! البتّه شرح شگفتی های زنبور عسل چیزی نیست که بتوان آن را در این مقال کوتاه آورد بلکه باید آن را در جای خودش مورد بحث و بررسی قرار داد و در این باره از تحقیقات و مشاهدات بسیار خوبی که انجام گرفته استفاده کرد.
نرم افزار تفسیر نور
