«ریش و ریشه»؛ تأکید بر اهمیت ظاهر و باطن
گاهی در دور و بر خودمان و اطرافیان یا کوچه و بازار می‌شنویم که می‌گویند آقا ظاهر مهم نیست؛ مگر به ریش گذاشتن و تسبیه گرفتن است؟ مگر معیار بدی و خوبی آدم‌ها اینه که ریش بگذارند و تسبیه به دست بگیرند و چادر بپوشند؟
جملاتی نظیر اینکه آدم باید دلش پاک باشد و ظاهرش مهم نیست و نباید از ظاهر آدم‌ها قضاوت کرد و ممکن است طرف ظاهر موجه برای خودش درست کرده باشد ولی باطنش خراب باشد یا زیر چادرش هزارتا کار ناشایست انجام بدهد.
اما باید گفت که این‌نه حرف‌ها از یک جهت درست هستند ولی از جهت دیگر اشکال دارند؛ زیرا آدم درستکار باید هم باطنش از آلودگی‌ها به دور باشد و هم ظاهرش درست باشد.
اسلام هم دین باطن است و هم دین ظاهر. این حد کمال است.
هم کسی که باطنش درست نیست اشکال دارد و هم کسی که ظاهرش خراب است از جهتی مشکل دارد.
از این بالاتر گاهی حتی ممکن است آن کسی که در خفا گناهی مرتکب می‌شود از این کسی که حجاب و پوشش درستی ندارد ولی گناهان بد دیگر را مرتکب نمی‌شود جرم و گناهش کمتر باشد؛
زیرا آن کسی که در خلوت گناهی مرتکب شده، خودش را آلوده کرده ولی این کسی که در ظاهر و علنی دارد جسارت می‌کند و بدحجابی می‌کند ممکن است باعث نگاه گناه‌آلود و حسرت‌آلود ده‌ها و بلکه صدها جوان دیگر بشود و در بار گناه خیلی‌ها خودش را شریک کند.
پس مراقب باشیم که با توجیهات سطحی که ناشی از هوای نفس و خواسته‌های شیطانی است خود را فریب ندهیم که در روز رستاخیز که پرده‌‌ها کنار می‌روند و ظاهر و باطن آدمیان آشکار می‌شود خجالت زده نشویم(1)
و لااقل بار گناه دیگران بر دوش ما نباشد.
بنابراین باید این جمله را این‌طور اصلاح کنیم که «هم به ریش است و هم به ریشه». لذا اینکه به اشتباه معروف شده «به ریش نیست و به ریشه است» جملۀ غلطی است.
همچنان که خداوند متعال در چندین جای قرآن کریم می‌فرماید:
*آمنوا و عملوا الصالحات...»؛(2) یعنی هم ایمان و باطن درست از شما می‌خواهم و هم عمل صالح و صحیح.
کلید‌واژه‌ها: قرآن کریم. ظاهر. باطن. ریشه. ریش.
برای مطالعۀ بیشتر به منابع زیر مراجعه نمایید:
امام، استفتاءات، ج 2، مكاسب محرمه، س 79؛ نورى، استفتاءات، ج 1، س 492 و 493؛ مكارم، استفتاءات، ج 2، س 750 و 753؛ تبريزى، استفتاءات، س 1089 و 1096؛ فاضل، جامعالمسائل، ج 1، س 957 و 955؛ سيستانى، سايت، ريش تراشى، س 1 و 3؛ خامنهاى، اجوبة، س 1421 و 1416؛ بهجت، توضيح المسائل، متفرقه، م 4.
-----------------------------------
پی‌نوشت‌ها:
1- *يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِر*؛ روزی که اسرار باطن شخص آشکار شود. ﴿الطارق/ ٩﴾
2- البقرة: ٢٥. البقرة: ٨٢. آل عمران: ٥٧. النساء: ٥٧. المائدة: ٩ و... .
