دانشجو؛ روشنفکر تمام عیار مسلمان[1]
ارزش انسان ز علم و معرفت پیدا شود بی‌هنر گر دعوی بی‌جا کند رسوا شود
16 آذر به یاد دانشجویانی که جهت اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون (معاون رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا) با شاه پهلوی پس از کودتای ۲۸ مرداد، توسط رژیم منحوس شاهنشاهی سرکوب شده و سه تن از آنان به شهادت رسیدند، به نام روز دانشجو نام گذاری شده است.
این روز فرصت مناسبی است که ضمن گرامیداشت مقام و منزلت دانشجوی ایران اسلامی، برخی از عناوینی که رهبر معظم انقلاب به دانشجویان نسبت داده‌اند، بررسی شود. یکی از صفاتی که مقام معظم رهبری به دانشجویان نسبت داده‌اند، «روشنفکر تمام عیار مسلمان» می‌باشد که نگارنده یادداشت با بهره‌گیری از سایر بیانات گهربار رهبر معظم انقلاب در صدد تحلیل عنوان مذکور و پاسخ به این سوال است: «منظور رهبری از این که دانشجو؛ یک روشنفکر تمام عیار مسلمان است، چیست؟»
حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای(مدظلهالعالی) در مناسبت‌های مختلفی، خصوصیاتی در مورد دانشجوی ایران اسلامی و همچنین در مورد شخص روشنفکر مسلمان بیان فرموده‌اند که با جمع‌بندی و تطبیق آن‌ها می‌توان فهمید که منظور معظم له از روشنفکر تمام عیارِ مسلمان بودن دانشجو چیست.
ایشان «متدین و حق طلب» بودن را یکی از ویژگی‌های دانشجوی تراز انقلاب می‌دانند. اما دانشجوی متدین و حق طلبی را می‌توان به عنوان یک روشنفکر تمام عیار مسلمان دانست که:
1ـ تحجر سیاسی یا مذهبی نداشته باشد. بدین معنی که برای آگاهی، فعالیت یا توجه به مسائل سیاسی و مذهبی، توازن ایجاد کند تا هر دو مورد برایش مهم باشد. تحجر مذهبی یا سیاسی مانع روشنفکری ست و لذا دانشجوی تراز انقلاب هیچ تحجری را قابل قبول نمی‌داند و همچنین اجازه نمیدهد اختلافات سیاسی بر گرایشات معنوی غلبه پیدا کند.
2ـ صادق، عادل، با صفا، مخلص و آرمان خواه باشد. یک دانشجوی روشنفکر تمام عیار مسلمان صداقت، عدالت، اخلاص، صفا و صمیمیت و آرمان خواهی را در تفکر، گفتار، تصمیم، قضاوت و اعمال خویش مد نظر قرار می‌دهد به طوری که هر کاری را بر مبنای راستی و درستی شروع می‌کند و همیشه خدا را در نظر می‌گیرد و با صفا و صمیمیت همراهان خویش کار را به سرانجام می‌رساند. بدون مراعات این موارد مطمئناً تحقق یافتن روشنفکر مسلمان منتفی است.
3ـ مسائل سیاسی و مذهبی را به صورت علمی طرح و پردازش نماید. یک دانشجوی متدین و حق طلب تراز انقلاب هیچوقت مسائل سیاسی و مذهبی را بدون علم و آگاهی مطرح نمی‌کند و همچنین برای تبیین آن‌ها سعی می‌کند که از طریق علمی و مستدل ورود کند تا اقناع حاصل گردد.
4ـ با عقلانیت مطالبه‌گری نموده و پیشرو باشد. رهبر معظم انقلاب که بر مطالبه‌گری تأکید می‌نمایند، مطالبه‌گری با هر عنوان و با هر وسیله‌ای مد نظرشان نیست بلکه مطالبه‌گری همراه با عقلانیت است. دانشجوی روشنفکر مسلمان باید نوعی مطالبه‌گری نماید که همتراز با عقلانیت بوده و ثمر بخش باشد. همچنین لازم است این دانشجو در امور مختلف جامعه چه از حیث علمی و چه از لحاظ معنوی پیشرو باشد که بتواند در زمره روشنفکران مسلمان باشد.
5ـ ضد استکبار و ضد سلطه باشد. دانشجوی متدین و حق طلبی روشنفکر تمام عیار مسمان محسوب می‌شود که ضد استکبار بوده و سلطه هیچ ظالمی را قبول نکند. تمایل مثبت به استکبار و سلطه ظالمان مساوی با تمایل به شیاطین است. یکی از رموز موفقیت دانشجویانی که همین روز به افتخار شهادت آنان به روز دانشجو نام‌گذاری شده است، ضد استکبار و ضد سلطه بودن آن‌هاست. شهدای عزیز دانشجو نتوانستند سلطه نظام مستکبر را قبول کنند و به همین دلیل با لبیک به امامشان پیش رفتند و با خونشان درخت تنومند نظام اسلامی را آبیاری نمودند. پس آنان جزو دانشجویان روشنفکر تمام عیار مسلمانی بودند که نامشان همیشه در تاریج جاودان است.
مقام معظم رهبری همچنین «بصیر، اهل منطق و استدلال» بودن را یکی دیگر از ویژگی‌های دانشجوی تراز انقلاب می‌دانند. دانشجوی متدین، حق طلب، بصیر، اهل منطق و استدلال زمانی به عنوان یک روشنفکر تمام عیار مسلمان محسوب می‌شود که:
1ـ در مسائل مختلف بینش عمیقی داشته و ضمن مشرف بودن بر مسائل، آنان را از سطح بالایی بنگرد. سطح نگرش دانشجوی تراز انقلاب اسلامی در مسائل علمی، سیاسی، اجتماعی و مذهبی، مطمئناً بینش عمیقی بوده و بر آن‌ها اشراف دارد. البته ضمن نگاه عمیق و اشراف به مسائل مختلف، لازم است آن‌ها را از سطح بالا بنگرد و خود را در مقابل مسائل گوناگون جامعه کوچک فرض نکند بلکه در صدد حل آن مسائل باشد. اگر دانشجوی ایران اسلامی در خصوص مسائل مختلف جامعه سطحی نگری کند، حل همه مسائل را سخت فرض می‌کند و باعث می‌شود جامعه پویا و با نشاط نباشد.
2ـ جهت‌گيري‌ها و دشمني‌ها را مشاهده کرده و تشخیص بدهد. یک دانشجوی روشنفکر تمام عیار مسلمان که دارای چشم باز ومنطق و استدلال است، باید جهت‌گیری‌ها و دشمنی ها را مشاهده و تشخیص بدهد و به معنای واقعی کلمه، بصیرت داشته باشد. انتظار از دانشجوی تراز انقلاب این است که بیدار و هوشیار باشد تا بتواند ضمن تشخیص جهت‌گیری‌های مختلف جامعه، مردم را نیز از این جهت‌گیری‌ها و دشمنی‌ها آگاه نماید.
معظم‌له در بیانی دیگر، دانشجو را به عنوان «قوه متفکره ملت و افسران جنگ نرم» می‌دانند. قوه متفکره ملت و افسران جنگ نرم، در واقع روشنفکران تمام عیار مسلمانند که علاوه بر موارد ذکر شده دارای خصوصیات ذیل هستند:
1ـ آگاه، بصیر و متفکر: دانشجو برای رسیدن به درجه دانشجویی، علاوه از این که در محیط خانواده و جامعه تربیت می‌شود، بین 10 ـ 12 سال در مدارس تحصیل می‌کند و در واقع این فرد نتتیجه حدوداً 18 ساله زحمات خانواده، مدارس و خودش هست. پس وقتی رهبر معظم انقلاب عنوان قوه متفکره ملت را به دانشجو نسبت می‌دهند، در واقع به همین مسائل اشاره دارند. پس انتظار از 18سال و اندی فعالیت و زحمت و رسیدن به درجه دانشجویی این است که به عنوان قوه متفکره ملت و افسر جنگ نرم، به مسائل علمی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی جامعه آگاهی داشته باشد و دارای بصیرت بوده و برای حل مسائل تفکر نماید.
2ـ داشتن بینش عمیق، اشراف بر مسائل، نگرش از سطح بالا، روحیه ضد استکبار، روحیه ضد سلطه، صداقت، اخلاص، آرمان‌خواهی، مطالبه‌گر و دشمن شناسی از دیگر ملزومات قوه متفکره ملت و افسران جنگ نرم است.
حضرت امام خامنه‌ای(مدظلهالعالی) دانشجویان را «امید آینده کشور» دانسته و آنان را افرادی «حساس نسبت به علم آموزی» عنوان کرده‌اند. دانشجویی که امید آینده کشور است باید نسبت به علم آموزی حساسیت داشته باشد که الحمدلله این حساسیت در تلاش دانشجویان ایران اسلامی قابل مشاهده است. دانشجوی آینده ساز و حساس به علم آموزی زمانی می‌تواند به عنوان یک روشنفکر مسلمان باشد که علاوه بر نکات مذکور، دارای ویژگی های ذیل باشد:
1ـ اعتماد به نفس بالایی داشته و مسائل را از سطح بالا بنگرد تا در صدد حل و فصل آن‌ها باشد. دانشجوی روشنفکر مسلمان خودش را مولد علم می‌داند و حل مسائل جامعه و صدور علم به دنیا را در اولویت کار خود قرار می‌دهد. برای آینده کشور برنامه‌ریزی می‌کند چرا که بنا به فرموده رهبر معظم انقلاب، آینده ساز ایران اسلامی است و تلاش می‌کند تا در سال‌های آتی، دنیا به علم دانشمندان ایرانی نیازمند باشند تا ایران اسلامی به جایگاه واقعی خود در جهان برسد.
2ـ مسائل سیاسی و مذهبی را فقط به صورت علمی طرح و پردازش نماید. طرح مسائل سیاسی و مذهبی بغیر از راه مستدل و علمی، در شأن و منزلت دانشجوی تراز انقلاب اسلامی ایران نیست.
3ـ دانشجویی که آینده کشور در دست اوست لازم است از همین درجه دانشجویی صداقت، عدالت، اخلاص و صمیمیت با سایرین را مد نظر داشته باشد. کاری که صادقانه نبوده و به خاطر خدا نباشد و با درگیری با دیگران همراه شود، به درد آینده ایران اسلامی نمیخورد.
بنابر این دانشجویی که رهبر معظم انقلاب او را متدین، حق طلب، بصیر، اهل منطق و استدلال، قوه متفکره ملت، افسران جنگ نرم، امید آینده کشور و حساس نسبت به علم آموزی می‌داند؛ اگر بخواهد یک روشنفکر تمام عیار مسلمان باشد باید نسبت به مسائل مختلف جامعه بینشی عمیق و اشراف داشته و همچنین آن‌ها را از سطح بالا بنگرند، جهت‌گيري‌ها و دشمني‌ها را مشاهده و دشمن را بشناسند، ضد استکبار، ضد سلطه، عدالتخواه بوده و اجازه غلبه اختلافات سیاسی بر گرایشات معنوی ندهد، صورت علمی مسائل سیاسی و مذهبی را طرح و پردازش نماید، در حرف و تصمیم و قضاوت عدالت را مد نظر قرار داده و صادق، باصفا، مخلص، آرمان‌خواه، مطالبه‌گر و پیشرو باشد.
البته لازم است خداوند متعال را شاکر باشیم که به برکت خون پاک شهدای انقلاب اسلامی ایران، مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) همه ویژگی‌های مذکور را در وجود دانشجویان ایران اسلامی مشاهده فرموده‌اند که آنان را به صفت «روشنفکر تمام عیار مسلمان» متصف نموده‌اند.
[1] رضاکفیلی، دانش آموخته حوزه علمیه قم و کارشناس ارشد علوم سیاسی
