تبیین شنیدنی از توحید تلیثی!
آبای کلیسا در مخالفت آشکار با فیلون که معتقد بود خدا، یگانه و تنهاست و چیزی با این عنوان که هم سنگ او باشد با او ترکیب نمی شود، بر آنند که آن توحیدی که موسی تبلیغ و عیسی تایید کرد، نه وحدت مطلق بلکه وحدتی نسبی است. وحدتی که ترکیبی از سه عنصر متمایز را در درون خود ممکن می سازد.
وحدت حاکمیتی (تدبیر)
آبای کلیسا از راه وحدت نسبی در در پی تبیین مسئله تثلیث بودند. نخستین مفهوم وحدت نسبی که به ذهن آنها خطور کرد، وحدت تدبیر بود. گویا آنان بر آن بودند که وحدت خدا به معنای یک موجود مطلقا بسیط نیست؛ بلکه به معنای یک مدبر مطلق جهان است. برداشتی از توحید که با آیاتی از کتاب مقدس و نیز فلسفه پشتیبانی می شد.
_________
فلسفه ی آباء کلیسا، هری اوسترین ولفسن، ترجمه ی علی شهبازی، ص344.