مقدمه
در قرآن کریم به جایگاه فرزندان به صورتِ جدّی پرداخته شده است؛ آیاتِ مختلفی از قرآن کریم، رابطه‌ای مطلوب میان والدین و فرزندان به تصویر میکشد از آن جمله می‌توان آیاتی از سورۀ مبارک ابراهیم را مد نظر قرار داد که به صورت دعا، رابطۀ پدر ـ فرزندی و محبّتِ پدر نسبت به ذرّیه و فرزندان را به تصویر کشیده است.
دعا از زبان حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای اینکه فرزندانش از بت‌پرستی در امان بمانند:
﴿وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَـٰذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِی وَبَنِیَّ أَن نَّعْبُدَ الْأَصْنَامَ.[1]
به یاد آور زمانى كه ابراهیم گفت: پروردگارا! این شهر را امن گردان و من و فرزندانم را از اینكه بُتها را عبادت كنیم برکنار دار﴾.
یا دعای حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای اینکه فرزندانش از خشک‌سالی، فقر و تنهایی نجات پیدا کنند و محل زندگیشان امن و پر از برکت شود:
﴿رَبَّنا إِنِّی أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّیتِی بِوادٍ غَیرِ ذِی زَرْعٍ عِنْدَ بَیتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِیقِیمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ یشْكُرُونَ.[2]
پروردگارا! من بعضى از ذریّۀ خویش را در درّهاى غیرقابلكشت نزدِ خانۀ حُرمتیافتۀ تو سكونت دادم تا نماز بپا كنند، پس دل‌های مردمى از بندگانت را چنان كن كه به سوی آنان میل كنند و از میوهها روزی‌شان ده، شاید شکر تو را به جای آورند﴾.
یا دعا برای اینکه فرزندانش از کسانی باشند که خود اهل نماز باشند و نماز را به پا دارند و ارتباط معنوی با خدا که نشانۀ یکتاپرستی و توحید است را برقرار کنند:
﴿رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاةِ وَمِنْ ذُرِّیتِی رَبَّنا وَتَقَبَّلْ دُعاء.[3]
ذرّیهام را بپا دارندۀ نماز قرار ده، پروردگارا دعاى مرا بپذیر﴾.
همچنین در این آیات، ایشان سپاسگذارِ خداوند به خاطرِ اعطایِ فرزند در دوران ِپیری است:
﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی وَهَبَ لِی عَلَى الْكِبَرِ إِسْماعِیلَ وَإِسْحاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمِیعُ الدُّعاءِ.[4]
ستایش خدایى را كه با وجود سالخوردگى و پیرى به من اسماعیل و اسحاق را بخشید كه خداى من شنواى دعاست﴾.
و یا نمونۀ دیگری مثل دعای فرزند برای اینکه خودش و پدر و مادرش در روز حساب مورد رحمت و مغفرت الهی قرار بگیرند:
﴿رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ.[5]
پروردگارا من و پدر و مادرم و همه ایمان آورندگان را در روز حساب بیامرز﴾.
بنابراین مشاهده میکنیم که حضرت ابراهیم (علیه السلام) از یک سو، به عنوان پسر در برابر پدر و مادر و از سوی دیگر، به عنوان پدر در برابر فرزندان، دعاهای زیبا و ارزشمندی را بیان می‌کند که نشانگرِ نهایت عشق و علاقه به والدین و فرزندان است.
حضرت زکریّا (علیه السلام) نیز برای طلب فرزند و نسلی پاک و خداشناس دعا می‌کند:
﴿هُنالِكَ دَعا زَكَرِیا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّیةً طَیبَةً إِنَّكَ سَمِیعُ الدُّعاءِ.[6]
اینجا بود كه [طمع زكریا وادارش كرد و] دست به دعا برداشته به پروردگار خود گفت: پروردگارا! مرا از ناحیۀ خود فرزندى و نسلى پاک عطا کن كه تو شنواى دعایی﴾.
مؤمنان هم به تَبَعِ پیامبران الهی، در قاب دعا برای داشتن فرزندانی که مایۀ دل‌خوشی و روشنی چشمشان باشند، عمق علاقه و عشق خود را نسبت به آن‌ها ابراز می‌کنند:
﴿وَالَّذِینَ یقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَذُرِّیاتِنا قُرَّةَ أَعْینٍ وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماماً.[7]
و آنان هستند كه مىگویند: پروردگارا از همسران و فرزندان ما، روشنى چشم به ما عطا كن و ما را پیشواى پرهیزكاران قرار دِه﴾.
حتّی تا جایی این پیوند عاطفی ادامه دارد که فرزندان ِمؤمنان به همراه والدینِ آن‌ها در روز قیامت در بهشت متنعّم خواهند بود:
﴿جَنَّاتُ عَدْن ٍیدْخُلُونَها وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَأَزْواجِهِمْ وَذُرِّیاتِهِمْ وَالْمَلائِكَةُ یدْخُلُونَ عَلَیهِمْ مِنْ كُلِّ بابٍ.[8]
باغ‌های جاودان بهشت كه خودشان با هر كه شایسته باشد، از پدران و فرزندان و همسرانشان وارد شوند، و فرشتگان از هر درى بر آنان داخل مىشوند﴾.
کلیدواژهها: قرآن، والدین، فرزندان. بهشت
-------------------------------
پینوشتها:
1. ابراهیم/ 35.
2. ابراهیم/ 37.
3. ابراهیم/ 40.
4. ابراهیم/ 39.
5. ابراهیم/ 41.
6. آلعمران/ 38.
7. فرقان/ 74.
8. رعد/ 23.
