یکی از فضایل اخلاقی خیلی ارزشمند، خوش خلقی و به کار بردن گفتار نرم در برخورد با مردم است. در قرآن کریم بر این رفتار مهم اجتماعی بسیار تاکید شده است.حتی در سخن گفتن با منتقدان و دشمنان، توصیه به کار گیری زبان نرم و خوش خلقی شده است.
انسان با دوستان و اطرافیان خود معمولا با زبان خوش، برخورد می کند؛ اما مشکل اصلی زمانی است که انسان با منتقدان خود برخورد می کند. اینجاست که ممکن است انسان از حد اعتدال خارج شود. از این رو قرآن کریم به انسان توصیه می کند که با همه مردم با زبان خوش برخورد کنید: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنا؛ و با مردم به زبان خوش سخن گوييد.»[1]
البته زبان خوش به این معنی نیست که با همه دوستانه باشیم؛ بلکه به معنی این است که با کلام نرم، مطالب خود را به دیگران انتقال دهیم. چنان که حضرت موسی(علیه السلام) مامور می شود که با فرعون ظالم با زبان نرم برخورد کند: «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى؛ پس با او سخنى نرم بگوييد، باشد كه بپذيرد.»[2] طبق این آیه حضرت موسی(علیه السلام) مامور می شود که حقایق را با زبانی نرم به فرعون برساند و از عواقب کارش او را بترساند. به تعبیر امروزی «با پنبه سر ببرد»
کاربرد زبان خوش مخصوصا در زمان ما بسیار حیاتی است. در زمان فعلی رابطه برخی از والدین و فرزندان شکرآب است و نیاز به مدیریت رابطه کلامی بسیار احساس می شود. مثال در این باره فراوان است(در اجتماع و محیط کار و...).
باید بدانیم که پیامبر ما با روش فوق(روش جذب کردن) توانست مردم را جذب کند: «به مرحمت خدا بود كه با خلق مهربان گشتى و اگر تندخو و سختدل بودى مردم از گرد تو متفرق مى شدند.»[3]
حاصل سخن این که؛ بنابر آیات قرآنی انسان مسلمان باید با گفتار نرم با مردم رابطه داشته باشد. البته مقتضای حال را نیز باید در نظر داشته باشد.به عبارت دیگر در مواقعی نیز با پنبه سر ببرد.
پی نوشت
1ــ بقره/83
2ـــ طه/44
3ــ آل عمران/159
