در میان اعضای بدن، آنچه وسیلهٔ شناخت و معرفت است، مهم‌تر است
نکات قرانی گروه بیان معنوی تلگرام
...وَ جَعَلَ لَکمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ قَلِیلًا ما تَشْکرُونَ «سوره سجده آیه 9»
...و برای شما گوش و چشم‌ها و دل‌ها قرارداد، (ولی) اندکی از شما سپاس می‌گزارید.
نکته‌ها
قرآن در آخرین مرحله که پنجمین مرحله آفرینش انسان محسوب می‌شود اشاره به نعمت‌های گوش و چشم و قلب کرده است، البته منظور در اینجا خلقت این اعضاء نیست چراکه این خلقت قبل از نفخ روح صورت می‌گیرد، بلکه منظور حس شنوایی و بینایی و درک و خرد است.
و اگر از میان تمام حواس" ظاهر" و" باطن" تنها روی این سه تکیه کرده، به خاطر این است که مهم‌ترین حس ظاهری انسان که رابطه نیرومندی میان او و جهان خارج برقرار می‌کند، گوش و چشم است، گوش اصوات را درک می‌کند و مخصوصاً تعلیم و تربیت وسیله آن انجام می‌گیرد، و چشم وسیله دیدن جهان خارج و صحنه‌های مختلف این عالم است.نیروی عقل و خرد نیز مهم‌ترین حس باطنی انسان و یا به تعبیر دیگر حکمران وجود بشر است. جالب اینکه" افئدة" جمع" فؤاد" به معنی قلب است، ولی مفهومی ظریف‌تر از آن دارد این کلمه معمولاً درجایی گفته می‌شود که" افروختگی" و" پختگی" در آن باشد!. و به‌این‌ترتیب خداوند در این آیه مهم‌ترین ابزار شناخت را در" ظاهر" و" باطن" وجود انسان بیان کرده است، چراکه علوم انسانی یا از طریق" تجربه" به دست می‌آید و ابزار آن، چشم و گوش است.یا از طریق" تحلیل‌ها و استدلال‌های عقلی" و وسیله آن، عقل و خرد است که در قرآن از آن به" افئده" تعبیر شده، حتی درک‌هایی که از طریق وحی یا اشراق و شهود بر قلب انسان صورت می‌گیرد، باز به‌وسیله همین" افئده" است.اگر این ابزار شناخت از آدمی گرفته شود، ارزش وجودی او تا سر حد یک‌مشت سنگ و خاک سقوط می‌کند و به همین دلیل در پایان آیه موردبحث انسان‌ها را به مسئله شکرگزاری این نعمت‌های بزرگ توجه می‌دهد و می‌گوید: کمتر شکر او را بجا می‌آورید، اشاره به اینکه هرقدر شکر این نعمت‌های بزرگ را بجا آورید باز کم است! و این خود اعتراضی است که به‌جای توبیخ و سرزنش به‌کاررفته، بعضی «مجمع‌البیان، ج 8، ص 328.» از مفسرین گفته‌اند: جمله حالیه است و معنای آن این است که خدا برای شما چشم و گوش قرارداد، درحالی‌که شما کم شکر می‌گزارید و به‌هرحال چه به گفته ما و چه به گفته آن مفسر، آیه شریفه در سیاق گلایه و توبیخ است و می‌خواهد بدین‌وسیله مردم را به شکر وا‌بدارد.
پیام‌ها
1- وسعت دایره دید انسان بیش از گوش اوست. (انسان در یک‌لحظه نمی‌تواند دو صدا را مجزّا از هم بشنود، ولی می‌تواند چند چیز را باهم تماشا کند، به‌علاوه انسان از راه گوش تنها صدای اشیای و افراد را می‌شنود، ولی از راه چشم، موقعیت، رنگ، حجم، حرکت و سکون را می‌بیند.) («السَّمْعَ» مفرد و «الْأَبْصارَ» جمع آمده است.)
2-در میان اعضای بدن، آنچه وسیلهٔ شناخت و معرفت است، مهم‌تر است. (لذا تنها نام گوش و چشم و دل‌برده شده است.) «السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ»
3-توجّه به دوره‌های پیدایش انسان، راهی به‌سوی خودشناسی و خداشناسی و شکرگزاری است. «قَلِیلًا ما تَشْکرُونَ»
4- انسان باید شکرگزار باشد، وگرنه سزاوار توبیخ است. «قَلِیلًا ما تَشْکرُونَ»
منابع برای مطالعه بیشتر
تفسیر نورج 7 ص 304، تفسیر نمونه ج 17 ص 122، ترجمه تفسیر المیزان ج 16 ص 375
مطالب مرتبط
احترام متقابل به یکدیگر تغییر اثر وراثت و محیط ای کاش می بخشیدمش گذشته گذشته ظهور #خشم بهتر از #کینه توکل راز شهادت مسلمانان گمراه! فتح شام خودستایی یاتبیین راهبرد الگوی جاویدان جامعه مرده,جامعه زنده کربلایی شویم حضور زنان در مسایل اجتماعی جایگاه حضرت اباالفضل العباس (علیه السلام) آیا امام حسین علیه السلام زمین کربلا را خرید؟ شناخت سجده جنبش مرزبان انسان... اخرین نماز
