«عَن مِّلَّةِ إِبْرَاهِیمَ»؛ مقصود از «ملّة»، «دین اسلام» است؛[1] زیرا اولا: هر قومی راه و روش عبادیِ ویژه ای برای خود داشت، چنانکه در آیه ی ۶۷ از سوره ی حج میفرماید: «لِکُلِّ اُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَکاً». و در آیه ی 48 از سوره ی مائده نیز چنین فرمود: «لِکُلٍّ جَعَلْنا مِنْکُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجا».
ثانیاً: ابراهیم علیه السلام از خداوند خواست که آئین حج را به او نشان دهد، چنانکه آیه ی ۱۲۸ از سوره ی بقره به این مطلب اشاره کرده و می فرماید: «وَ أرِنَا مَنَاسِکَنَا». و خداوند نیز جناب جبرئیل علیه السلام را فرستاد تا به ایشان تعلیم حج نماید. بر این اساس، حج امروزی به حج ابراهیمی معروف شد.
با پیوند این دو نکته، به ضمیمهی آیه ی «وَ مَن یَبْتَغِ غَیْرَ الْاسْلَمِ دِیناً فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ»«آل عمران/85»، نتیجه چنین میشود که ملت ابراهیم علیه السلام همان دین ابراهیم یعنی «اسلام» بود.
ثالثاً: اگر دو مطلب گذشته هم نبود، آیه ی 67 از سورهی آلعمران به تنهایی بر اثبات مطلوب کافی بود؛ چنانکه فرمود: «مَا کانَ إِبْرَاهِیمُ یَهُودِیّاً وَ لا نَصْرَانِیّاً وَ لکِن کانَ حَنِیفاً مُّسْلِماً».[2]
[1]. میبدى، رشید الدین احمد(1371هـ ش)ج1، ص371؛ ر.ک: بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین(1361هـ ش)ج3، ص186؛ همچنین، ر.ک: حسینى همدانى، سید محمد حسین(1404هـ ق)ج1، ص360.
[2]. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: جوادی آملی، عبدالله(1385هـ ش)ج۱، ص۱۱۹-۱۱۷.
