از مشكلات دیگر این مسیر تفسیر غلط از رؤياهاى صادقه است. مرحوم امين استرآبادى(ره)، مجدد جريان اخبارى‌گرى، رؤيايى صادقه نقل و سپس آن را تفسير بر احياى اخبارى‌گرى كرده است:
در سحر جمعه‌اى در مكۀ معظمه در خواب ديدم كه يكى از بهترين بندگان خدا (واحد من أخيار الأنام) در مقام آرامش دادن به من اين آيه را خواند: «وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً». اين در حالى بود كه من به خاطر فوت بعض المساعى، محزون بودم. پس در آن شب بعد از نماز شب خواب سبكى مرا گرفت (و خواب مذكور را ديدم) و وقتى صبح شد و كتاب كافى را به خاطر مسئله‌اى باز كردم، سخن امام صادق (ع) را در تفسير اين آيه ديدم كه فرموده بود: مراد خداوند از حكمت در اين آيه، احاديث اهل‌بيت (ع) است. ستايش خداى را كه حزن را از من برطرف كرد.[1]
با توجه به ادله یقینی که بیان شد و اشکالات که در طریق به چشم می‌آید، نمی‌توان و نباید از آن در تشـخيص احکـام فقهـی بهـره جست و این امر به طريق اولويت در مسائل عقيدتی جایگاهی ندارد. امام صادق(ع) فرمودند: دین خداوند تبارک و تعالی عزیزتر و گرامی‌تر از آن است که در خواب دیده شود.[2] اين تعبير امام به روشنى بر عدم حجيت خواب دلالت مى‌كند.
آنچه گذشت به معناى نفى هر گونه تأثير از خواب نيست؛ بلكه براى جدا كردن آن از ادله‌اى مانند عقل و خبر و خبره بود.
از آثاری که می‌توانیم برای رؤيا برشماریم، بشارت و انذار است. «بشارت» و «انذار» یا به عبارت دیگر «تشویق» و «تهدید» بخش مهمى از انگیزه‌هاى تربیتى و حرکت‌هاى اجتماعى است. ما انسان‌ها علاوه بر این که نیاز داریم، عقلمان قانع و سیراب از معرفت و دانش شود تا بتوانیم به سمت مقصد و هدفمان قدم برداریم، نیاز به عاملی هم داریم تا عواطف ما را تحريك كند و به ما انگیزه حركت بدهد. اثر خواب چنین است که در ما برای ادامه راه ایجاد شوق و خوف می‌کند. خواب‌های خوب بشارت و خواب‌های بد انذار است. شاید به همین جهت نقل شده است که پیامبر به اصحاب می‌فرمود: آیا کسی خواب بشارت دهنده‌ای دارد تا برای ما نقل کند.[3] خلاصه مقصود از بشارت و انذار، رؤياهايى است كه به نحوى انسان را در مسير كمال يارى مى‌دهند. مثلا اگر كار خوبى كرده است، آثار اخروى آن را مى‌بيند و علاقه‌مند مى‌شود و اگر كار زشتى را مرتكب شده، عواقب آن را به او در خواب نشان مى‌دهند. اما باید توجه داشت که این مبشرات نیز نباید در تضاد با عقل و نقل باشد. پيامبر خدا(ص) فرمود: از نبوّت فقط بشارت‌دهنده‌هایی باقى مانده است. پرسيدند: بشارت‌دهنده‌ها چيست؟ فرمودند: رؤياى خوب؛ «عَنِ النَّبِىِّ (ص) قَالَ: أَلَا إِنَّهُ لَمْ يَبْقَ مِنْ مُبَشِّرَاتِ النُّبُوَّةِ إِلَّا الرُّؤْيَا الصَّالِحَةُ يَرَاهَا الْمُسْلِمُ.»[4]
[1] وقد رأيت فى سحر ليلة الجمعة فى مكة المعظمة فى المنام: أنه يخاطبنى واحد من أخيار الأنام فى مقام التسلية بقوله تعالى: «وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً» وكان السبب فيه أنى كنت حزينا على ما فات منى فى بعض المساعى فأخذتنى غفوة فى تلك الليلة بعد أن صليت صلاة الليل وصلاة الوتر، فلما أصبحت وفتحت الكافى للنظر فى مبحث كان فى قصدى، فإذا أنا بقول الصادق (ع) فى تفسير هذه الآية الشريفة: المراد بها أحاديث أهل البيت (ع)، فالحمد لله الذى أذهب عنا الحزن (الفوائد المدنية والشواهد المكية، ص 108).
[2] قال الامام الصادق علیه السلام: إِنَّ دِینَ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَعَزُّ مِنْ أَنْ یُرَی فِی النَّوْمِ؛ الكافي- ط الاسلامية/ج3/ص482
[3] الكافي: 59/90/8.
. بحار الأنوار، ج ٥٨، ص ١٩٢، ح ٦٤؛ همين طور: عَنِ الرِّضَا (ع) قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ كَانَ إِذَا أَصْبَحَ، قَالَ لِأَصْحَابِهِ: هَلْ مِنْ مُبَشِّرَاتٍ، يَعْنِى بِهِ الرُّؤْيَا (الفصول المهمة فى أصول الأئمة (تكملة الوسائل)، ج ٣، ص ٢٧٧، ح ٢٩٤١).
====================================================
برای دیدن مطالب مرتبط:
ملاک معرفت دینی؛تفکری بر تمسک به متشابهات(خواب،مکاشفه،کرامات و...)در دایره دین
ملاک معرفت دینی؛تأملی بر تمسک به متشابهات(خواب،مکاشفه،کرامات و...)در دایره دین
ملاک معرفت دینی؛تفکری بر تمسک به متشابهات(خواب،مکاشفه،کرامات و...)درمنظومه دین
