راز نام‌گذاری سوره مؤمنون
سوره ی مؤمنون در مکّه نازل شده و آموزه های بسیار پر ارزشی در آن ذکر شده است،
مثلاً در آغازش یازده آیه درباره ی مؤمنان ویژگی های آنان آمده است که اکنون به برگردان آن ها می پردازیم:
«به راستی که مؤمنان رستگارند، یعنی کسانی که در نمازشان فروتنند، و از لغو و بیهوده اجتناب می کنند و زکات مالشان را می دهند، و عورتشان را جز از همسران و کنیزان خود حفظ می کنند و کسی که بیرون از این دو مورد را به طلبد تجاوزگر است و امانت هاو پیمان های خود را رعایت می نمایند و بر نمازهایشان مواظبت و محافظت می کنند، و تنها اینانند که ارث برده اند؛ یعنی بهشت برین را به ارث می برند، و در آن جاودانه باقی می مانند»
پیداست که این آیات، روشن ترین سخنی را درباره ی مؤمنان و ویژگی های آنان بیان داشته اند و با توجّه به این تعریف به خوبی مؤمن از غیر مؤمن شناسائی می شود و دیگر کسی که به کار لغو می پردازد و یا در نمازش توجّه ندارد تا خاشعانه نماز بخواند و یا در نمازهایش،سهل انگاری می کند، بطوری که گاهی نماز می خواند و گاهی ترک می کند و یا شهوتش را از حرام ارضاء می کند نمی تواند ادّعای ایمان به خدا و روز قیامت را داشته باشد،
زیرا ایمان به معنای یقین و باور داشتن است و باور داشتن هر چیزی لوازمی دارد، مثلاً باور داشتن خدا آن طورکه اسلام می گوید، مستلزم حاضر و ناظر دانستن اوست و چگونه ممکن است معتقد به خدای حاضر و ناظر در محضر او أمر و نهی او را نادیده بگیرد و مرتکب معصیت بشود؟
و یا چگونه ممکن است کسی که روز قیامت را باور کرده حساب و کتاب آن را که جزء لوازم آن است نادیده بگیرد و به هر کاری دست بزند؟ بنابراین باید خود را بطوری بسازیم که بتوانیم مدّعی این باشیم که تعریف یاد شده بر ما قابل انطباق است.
پس از بیان ویژگی های مؤمنین به آغاز آفرینش انسان و مراحل تکوین او پس از خلقت اوّلیه پرداخته شده و بدنبال آن به مردن و زنده شدنش در روز قیامت اشاره شده است.
وسپس خداوند متعال به برخی از نعمت هائی که برای انسان آفریده مثل باران و درختان و گیاهان و میوه ها و انواع حیوانات اشاره نموده است.
و پس از این به داستان حضرت نوح و بدنبال آن به داستان پیغمبری دیگر پرداخته شده ولی نامی از آن به میان نیامده است، لکن ظاهر این است که منظور از او صالح پیامبر است، زیرا همان طورکه پیش از این گذشت قوم صالح بوسیله ی صیحه ی آسمانی نابود شدند و قوم این پیامبر نیز به وسیله ی صیحه ی آسمانی از میان رفته اند، گر چه این امکان هست که منظور از اُو «هود» باشد، زیرا ظاهر این است که پس از نوح، هود به پیامبری مبعوث شده و صالح پس از هود آمده است.
خداوند متعال پس از ذکر داستان این پیامبر، به فرستادن پیامبرانی پیاپی اشاره کرده و نیز اشاره شده که همه ی آنان از طرف مردم، مورد تکذیب قرار گرفتند، و پس از آن به فرستادن موسی و هارون به سوی مستکبرین و فرستادن عیسی بن مریم اشاره شده است و بدنبال آن تا پایان سوره به مطالب پراکنده و مهمّی اشاره شده،
مثل این که درباره ی مردمی که سخن پیامبران را می پذیرند و مردمی که آنان را مسخره می کنند و پاداش و جزای دو گروه سخن به میان آمده و به قدرت خداوند متعال اشاره شده و نیز به این نکته اشاره شده که خداوند زنده می کند و می میراند ولی مردم از این سخن که خدا آنان را پس از مردن زنده می کند تعجّب می کنند و نمی توانند آنرا باور کنند، لکن این چیزی است که پیش از این دیگران نیز چنین می گفته اند، و نیز بیان شده است که اگر از آنان پرسیده شود که آسمان و زمین و آنچه در آن است از آنِ کیست؟
و چه کسی پروردگار این هاست؟
خواهند گفت: همه این ها از آنِ الله است و الله است که پروردگار این ها است، و تو پس از این پاسخ آن ها بگو پس چرا پرهیزگاری را پیش نمی گیرید؟!
و آنگاه به این نکته ی بسیار پراهمّیت پرداخته شده که زندگی پس از مرگ محصول زندگی این جهان است و چنانچه کسی أعمال نیکش بیشتر باشد و با باری سنگین از این جهان برود، رستگار خواهد شد، و کسی که چنین نباشد و کارهای نیکش کمتر باشد، و یا کار نیکی نداشته باشد و دست خالی از دنیا برود، زیان سختی خواهد دید و در آنجا به او گوش زد می شود که مگر آیات خدا بر تو خوانده نشد؟
مگر پیامبران برای شما فرستاده نشدند؟
و این جا است که گنهکاران سر به زیر انداخته و می گویند: پروردگارا تیره روزی و بدبختی بر ما چیره شد و ما را گمراه کرد. پروردگارا ما ستمکاران را از این مصیبت بیرون کن، ولی به آنان گفته می شود: دور شوید که دیگر جای سخن نیست.
همان طورکه پیداست در میان این آموزه ها و نکته ها بیش از هر چیز دیگری مسأله مؤمنان و ویژگی های آنان جلب توجّه می کند و گویا همین برجستگی موجب شده است که این مسأله پیش از هر نکته ی دیگری مطرح شود و راز نام گذاری این سوره به سوره ی مؤمنون نیز همین نکته است.
مطالب مرتبط
نگاهی به سوره طه
