راه حق همواره دو ابتلای الهی با خود داشته است: سختی و تنهایی. یکی از سنت‌های الهی همین است که هر کس در راه خدا قدم می‌گذارد، او را به سختی و تنهایی در این مسیر می‌آزماید. چراکه راه خدا، راه انسان‌های ضعیف و سست نیست و افراد کم اراده و پرادعا در آن پایدار نمی‌مانند. همه پیامبران الهی بعدازاینکه به نبوت و رسالت مبعوث شدند مورد ابتلائات گوناگونی واقع شدند و همین ابتلائات موجب رشد آن‌ها می‌شد.
امام حسین علیه‌السلام علت خارج شدن امور از دست عالمان را سستی و ضعف آن‌ها در برابر سختی‌ها و شداید معرفی می‌کند و خطاب به جمع عالمان حاضر در سرزمین مِنا می‌گوید: «اگر شما در برابر اذیت‌ها و تلخی‌ها پایداری می‌کردید و در راه خدا سختی‌ها و ناگواری‌ها را متحمل می‌شدید، کارهای خدایی به شما محول می‌شد و این امور به دست شما انجام می‌گرفت و شما مرجع این کارها می‌شدید».
البته این کلام امام حسین علیه‌السلام اختصاص به عالمان و اندیشمندان و خواص آن دوران ندارد و در هر دوره‌ای اگر علما و دانایان و خواص در مسیر اعتلای حق از خود ضعف و سستی نشان بدهند و نتوانند در برابر فشارها و تنگناها مقاومت کنند، گرفتار ستمگران و ظالمانی می‌شوند که آن‌ها را ذلیل و خوار می‌کنند. این عالمان نزد مردم سرافکنده خواهد بود و در تاریخ بدنام می‌شوند و در آخرت باید پاسخگوی ضعف خود باشند.
ضعف و سستی در راه خدا ریشه در ضعف ایمان و باور قلبی به وعده‌های الهی دارد. کسی که به غیب و مدد الهی یقین نداشته باشد، ایمانش ضعیف می‌شود و مقاومتش در برابر سختی‌ها و گرفتاری‌ها شکننده. وقتی مقاومت انسان در برابر سختی‌ها شکست، غیرقابل‌اعتماد می‌شود و یارانش را هم از دست می‌دهد؛ اما کسی که مقاومت می‌کند ولو تنها هم باشد، به‌اندازه چندین نفر می‌تواند دشمن را از پای درآورد. همان‌گونه که قرآن کریم می‌فرماید: «کمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کثِیرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ؛ چه بسیار شده که گروهی اندک به یاری خدا بر سپاهی بسیار پیروز شده».
سختی در راه خدا را باید با توصیه به صبر درمان کرد و تنهایی در راه خدا را با توصیه به حق. این دو می‌تواند انسان را از آزمون بزرگ ایستادگی در برابر ظالمان و ستمگران نجات بدهد، چه آنکه قرآن کریم فقط یک دسته انسان‌ها را از گروه خسارت دیدگان جدا می‌کند: «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ؛ انسان در زیان و خسارت است، جز آن‌هایی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده و به حق و صبر توصیه می‌کنند.»
سپاه امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورا فقط 145 رزمنده داشت، اما مقاومت آن‌ها در برابر سختی‌ها و شداید و ایمان راسخ و استوار آن‌ها به خداوند و وعده‌هایش، توانست نام آن‌ها را در تاریخ زنده نگه دارد و سرآغاز نهضتی برای همه حق‌طلبان و آزادگان عالم و الهام‌بخش همه انقلاب‌ها و حرکت‌های عدالت‌خواهانه باشند.
==========================================
برای مشاهده ی مطالب بیشتر:
فراموشی فضیلت‌ها(شرح خطبه امام حسین علیه السلام در منا)
وظیفه بر زمین‌مانده علما(شرح خطبه امام حسین علیه السلام در منا)
شایستگان حکومت(شرح خطبه امام حسین علیه السلام در منا)
