حکومت‌داری در اسلام دو شرط اساسی دارد: علم و تقوا. به همین خاطر است که حکومت در زبان روایات امانتی الهی معرفی شده است که به خلیفة‌الله، یعنی معصومین علیهم‌السلام که در بالاترین درجه علم و تقوا هستند، اختصاص دارد و در دوران غیبت عالم‌ترین و باتقواترین فقیه، شایسته آن است. بعد از رحلت رسول خدا (ص) و انحرافی که در جامعه اسلامی رخ داد، به‌جز دوره کوتاهی که امیرالمؤمنین و امام حسن علیهماالسلام، زمام حکومت را به عهده داشتند، کمتر علم و تقوا در حاکمان جامعه اسلامی جمع شد.
امام حسین علیه‌السلام در سخنرانی‌اش در سرزمین مِنا به این نکته تأکید می‌کند که زمام امور باید به دست عالمان باتقوا باشد نه جاهلان بی‌تقوا: «مَجَارِی الْأُمُورِ وَ الْأَحْکامِ عَلَی أَیدِی الْعُلَمَآءِ بِاللَهِ الْأُمَنَآءِ عَلَی حَلَالِهِ وَ حَرَامِهِ؛ اداره امور [سرزمین اسلامی] و صدور احکام و اجرای آن باید در دست علمای الهی باشد که آگاه و امین به حلال و حرام هستند». امام، عالمان را به خاطر اینکه در برابر این انحراف بزرگ در جامعه اسلامی بی‌تفاوت هستند، سرزنش می‌کند و می‌گوید: «وضعیت شما از همه افراد جامعه مصیبت‌بارتر است، چون اگر توجه داشته باشید جایگاه علمایی را از شما گرفته‌اند».
جایگاه علم و علما این نیست که فقط مورداحترام عوام و خواص باشند و در صدر مجالس آن‌ها را جای بدهند و از بیت‌المال برای آن‌ها مقرری تعیین کنند تا صرفاً به منبر و محراب اکتفا کنند و کاری به حکومت و امور مملکت اسلامی و مردم و مؤمنین نداشته باشند، جایگاه واقعی علما این است که امور سرزمین اسلامی را در دست داشته باشند و بر رفتار عاملان حکومت نظارت کنند و نسبت به جهت‌گیری حکومت حساس باشند، چون آن‌ها تنها کسانی هستند که به حلال و حرام الهی و حدود احکام اسلامی آشنایند و آن‌ها هستند که اگر علمشان با تقوا و ورع همراه باشد، می‌توانند حق ضعیفان را از توانگران گرفته و به آن‌ها باز پس دهند.
شایستگان حکومت در نگاه امام حسین علیه‌السلام علمایی ربانی هستند که خود را آماده هرگونه سختی و رنج در اجرای فرمان‌های الهی کرده‌اند و در این راه از سختی‌ها و تنهایی‌ها نمی‌هراسند. امام حسین علیه‌السلام در پاسخ به نامه اهل کوفه فرد شایسته حکومت و امام و رهبر جامعه را این‌چنین معرفی می‌کند: «مَا الاِمامُ إِلاَّ الْعامِلُ بِالْکِتابِ، وَ الاْخِذُ بِالْقِسْطِ، وَ الدَّائِنُ بِالْحَقِّ، وَ الْحابِسُ نَفْسَهُ عَلی ذاتِ اللهِ؛ تنها کسی امام و پیشوای واقعی است که به کتاب خدا عمل کند و عدل و داد را بر پا دارد، دین حق را پذیرفته و خود را وقف راه خدا کند».
معرفی ویژگی‌های حاکم شایسته جامعه اسلامی یکی از رسالت‌های ویژه امام حسین علیه‌السلام است که تا آخرین روزهای عمر شریفش و حتی در روز عاشورا به آن اقدام کرد تا مردم بدانند کسانی که اکنون بر مسند حکومت جامعه مسلمین نشسته‌اند، نه‌تنها شایسته این جایگاه نیستند، بلکه عرصه را برای شایستگان حکومت تنگ کرده‌اند و به دنبال این هستند که به‌اجبار از آن‌ها برای خود بیعت بگیرند.
==========================================
برای مشاهده ی مطالب بیشتر:
آزمون سختی و تنهایی(شرح خطبه امام حسین علیه السلام در منا)
فراموشی فضیلت‌ها(شرح خطبه امام حسین علیه السلام در منا)
وظیفه بر زمین‌مانده علما(شرح خطبه امام حسین علیه السلام در منا)
