تكاليف شب قدر
براي عبادت و درك فضيلت و فيض شب‌قدر، عموما به مسجد‌ها مي‌رويم، اما براي اينكه با انجام اعمال جنبي- كه خود نيز اعمال پرفضيلتي است - خويشتن را براي درك عظمت و فضايل عميق شب قدر آماده‌تر گردانيم تا بتوانيم در نورانيت قرآن نوراني شويم و با فرشتگان پاك آسماني هم‌نوا گرديم و موجي در درياي روح خود ايجاد كنيم، پيشوايان والا‌مقام اسلا‌م، ما را به انجام تكاليف زير دعوت نموده‌اند.
1- غسل شب‌قدر
غسل، از يك سو عبادت است، چون مي‌بايست به - نيت تقرب و اطاعت خداوند انجام شود و از سوي ديگر نظافت و بهداشت مي‌باشد، چون با شست‌وشوي بدن، هر مومني خود را براي حضور در مجامع عمومي و ملا‌قات سالم و جاذب با اهل ايمان آماده و منظم مي‌گرداند.
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است: هركس براي شبهاي هفدهم، نوزدهم، بيست و يكم، بيست سوم ماه مبارك رمضان، كه اميد شب قدر بودن آنها مي‌رود، غسل انجام دهد، از گناهان پاك ميگردد و مانند روزي مي‌شود كه از مادر متولد گرديده است.
2- احيا و شب‌زنده‌داري
همان طور كه در سيره پيامبر صلي‌الله عليه و آله و سلم مطالعه كرديم، احيا، بيدار بودن و شبهاي قدر را با عبادت سپري نمودن، از تكاليف ديگر در اين شب‌ها است. باري، شب‌زنده‌داري با عبادت و دعا، وظيفه‌اي براي همه شبهاي قدر است، امام حسن عسگري (علیه السّلام) فرموده: فلا يفوتك احياء ليله ثلا‌ث و عشرين؛ اگر نتوانستي در شبهاي ديگر احيا داشته باشي، سعي كن احيا و شب‌زنده‌داري شب بيست‌و سوم را از دست ندهي. امام باقر (علیه السّلام) نيز، فرموده است: هر كس شب قدر را احيا بدارد، خداوند مهربان گناهان او را مي‌آمرزد....
اما نكته بسيار مهمي كه درباره احيا بايد مورد توجه باشد، اين است كه، اولا: شب را تا سپيده صبح به عبادت و دعا بگذرانيم؛ ثانيا: به بيداري چشم قناعت نكنيم، زيرا آنچه داراي اهميت فوق‌العاده‌است. بيداري دل و آگاهي و بصيرتي است كه انسان را در محضر الهي و قرآن كريم و فرشتگان آسماني، مودب و منظم و لا‌يق گرداند.
زيرا، فرشتگان آسماني كه به زمين نزول مي‌كنند، طبق روايت نخست به محضر حضرت صاحب‌الا‌مر (علیه السّلام) شرف حضور مي‌يابند، تا علا‌وه بر سلا‌مت آفريني در شب قدر يا سلا‌م رساني به بندگان، پيام الله را به حجت‌ا... (علیه السّلام) ابلا‌غ دارند و طبيعي است اگر حجت‌ا... (علیه السّلام) از وضع عبادا... رضايت و خرسندي داشته باشد، وضع تقدير و سرنوشت سال آينده عبادا... از جانب الله، وضع بهتر و سعادتمندانه‌تري خواهد بود.
3- قرآن بر سرگرفتن
تكليف ديگر شبهاي قدر، قرآن به سر گرفتن است. مومنان روزه گرفته، در ماه خدا و خانه خدا، كتاب خدا را گشوده، به سرگرفته و آن را شفيع خود قرار مي‌دهند. آنها به محتواي قرآن مي‌انديشند، به آغوش آن پناه مي‌برند و با قرآن پيوند و پيمان مجدد برقرار مي‌نمايند، تا با معارف نوراني آن، همه زواياي زندگي خويش را نوراني و متعالي گردانند البته براي آگاهي به خصوصيات اين اعمال به كتاب‌هاي دعا بايد مراجعه نمود.
امام صادق (علیه السّلام) هم فرموده است: براي شبهاي قدر قرآن كريم را جلوي خود قرار دهيد، آن را بگشاييد و بخوانيد: اللهم اني اسئلك بكتابك المنزل، و ما فيه و فيه اسمك الا‌كبر و اسمائك الحسني و ما يخاف و يرجي، ان تجعلني من عتقائك من النار
4- نماز و دعا
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است: در هر يك از دو شبهاي قدر صد ركعت نماز مي‌بايست خوانده شود. آن حضرت، خود نيز اين عمل را انجام مي‌داد، چنانكه از سرشب تا سپيده صبح به دعا و مناجات با خداوند مي‌پرداخت. از جمله دعاهايي كه به خواندن آنها سفارش شده دعاي جوشن كبير است.
5- استغفار و توبه
اگر چه روزه‌داري خود عامل شست‌وشوي بخشي از گناهان مي‌باشد، اما براي وارد شدن به ماه مبارك رمضان، به خصوص دريافت فيض شبهاي قدر اداي دين خالق و خلق هم، لازم خواهد بود، در عين حال، در اين شبهاي نوراني، كه به بيان امام صادق(علیه السّلام): درهاي رحمت‌الهي، به روي بندگان گشوده ميگردد. درخواست آمرزش گناهان، توبه و انابه و گريه و ناله به درگاه خداوند، براي رفع گرفتاري‌ها و رسيدن به حاجت‌هاي مادي و معنوي، كاري ضروري خواهد بود.
به هر حال، عظمت و تكاليف شبهاي نوراني و سرنوشت ساز قدر فراوان است، كه اين مقال را مجال آن نيست، فقط به طور خلا‌صه مي‌توان گفت: شب‌قدر، شب وصل است و آداب و تكاليفي را هم كه تاكنون برشمرديم سراسر مقدمه وصال محبوب مي‌باشد.
پي نوشت :
1- قدر، 1-5
2- تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 622؛ الدر المنصور في التفسير الماثور، ج 6، ص 371.
3- حج، 74.
4- تفسير نوين، محمدتقي جعفري، ص 275.
5- تفسير نوين، ص 275.
6- دخان، 4.
7- المفردات في غريب القرآن، ص 395.
8- تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 631؛ البرهان في تفسير القرآن، ج 4، ص 476.
9- تفسير نورالثقلين، ج 5، ص 627؛ البرهان في تفسير القرآن، ج 4، ص 487؛ وسائل الشيعه، ج 7، ص 259.
10- الدر المنصور في تفسير الماثور، ج 6، ص 376؛
=================================================
برای مشاهده ی مطلب مرتبط
شب قدر در سوره قدر
بخشیده شدن گناهان در شب قدر
رابطه ی حضرت زهرا (س) و شب قدر
توصیه های رهبری در مورد شب قدر
فوز و رستگاری
