در این دنیا چنین معمول است كه براى نجات مجرمان از مجازات از طرق مختلفى وارد مىشوند: گاه یك نفر جریمه دیگرى را پذیرا مىشود و آن را اداء مىكند.
اگر این معنى ممكن نشد متوسل به شفاعت مىگردد و اشخاصى را بر مىانگیزد كه از او شفاعت كنند. باز اگر اینهم نشد سعى مىكنند كه با پرداختن غرامت خود را آزاد سازند.
و اگر دسترسى به این كار هم نداشت از دوستان و یاران كمك مىگیرد تا از او دفاع كنند تا گرفتار چنگال مجازات نشود.
اینها طرق مختلف فرار از مجازات در دنیا است، ولى قرآن مىگوید:اصول حاكم بر مجازاتها در قیامت به كلى از این امور جدا است، و هیچ یك از این امور در آنجا به كار نمىآید، تنها راه نجات پناه بردن به سایه ایمان و تقوا است و استمداد از لطف پروردگار.
كسانى كه جنبههاى مختلف شفاعت و مفاهیم صحیح آن را از هم تفكیك نكردهاند گاه بكلى منكر مساله شفاعت شده، آن را با توصیه و پارتىبازى در برابر سلاطین و حاكمان ظالم برابر مىدانند! و گاه مانند وهابیان به كلى شفاعت را انكار كرده اند.
1- مفهوم واقعى شفاعت
این لفظ در عرف و شرع به دو معنى متفاوت گفته مىشود:
الف- شفاعت در لسان عامه به این گفته مىشود كه شخص شفیع از موقعیت و شخصیت و نفوذ خود استفاده كرده و نظر شخص صاحب قدرتى را در مورد مجازات زیردستان خود عوض كند.
گاهى با استفاده از نفوذ خود یا وحشتى كه از نفوذ او دارند و زمانى با پیش كشیدن مسائل عاطفى و تحت تاثیر قرار دادن عواطف طرف.
و زمان دیگرى با تغییر دادن مبانى فكرى او، در باره گناه مجرم و استحقاق او، و مانند اینها ...
بطور خلاصه شفاعت طبق این معنى هیچگونه دگرگونى در روحیات و فكر مجرم یا متهم ایجاد نمىكند، تمام تاثیرها و دگرگونیها مربوط به شخصى است كه شفاعت نزد او مىشود.
این نوع شفاعت در بحثهاى مذهبى مطلقا معنى ندارد، زیرا نه خداوند اشتباهى مىكند كه بتوان نظر او را عوض كرد، و نه عواطفى به این معنى كه در انسان است دارد كه بتوان آن را برانگیخت، و نه از نفوذ كسى ملاحظه مىكند و وحشتى دارد و نه پاداش و كیفرش بر محورى غیر از عدالت دور مىزند.
مفهوم دیگر شفاعت بر محور دگرگونى و تغییر موضع" شفاعت شونده" دور مىزند، یعنى شخص شفاعت شونده موجباتى فراهم مىسازد كه از یك وضع نامطلوب و درخور كیفر بیرون آمده و به وسیله ارتباط با شفیع، خود را در وضع مطلوبى قرار دهد كه شایسته و مستحق بخشودگى گردد، و ایمان به این نوع شفاعت در واقع یك مكتب عالى تربیت و وسیله اصلاح افراد گناهكار و آلوده، و بیدارى و آگاهى است، و شفاعت در منطق اسلام از نوع اخیر است.
تمام ایرادها، خردهگیریها، و حملهها همه متوجه تفسیر اول براى شفاعت مىشود، نه مفهوم دوم كه یك معنى منطقى و معقول و سازنده است.
منبع با تلخیص تفسیر نمونه، ج1، ص: 223
-------------------------------------
برای مشاهده ی مطلب مرتبط
شفاعت در عالم آخرت(قسمت دوم)
