نویسنده : حسین اکبری ، دانش پژوه مقطع ارشد رشته علوم قرآنی موسسه امام خمینی (ره)
سخن از صداقت سخن از اخلاق است و اخلاق نیز به صورت سیستم و نظام‌های گوناگونی نمود پیدا می کند. و تفاوت در نظام های اخلاقی نیز تا اندازهاى متأثر از جهان بينىهاست ؛ يعنى بينش هر مكتبى درباره جهان، يك نوع سيستم اخلاقى در آن مكتب الهام مىی بخشد و پيشنهاد مى كند. مكتب مادى قهراً نوعى اخلاق پيشنهاد مىكند، مكتب الهى نوع ديگر اخلاق پيشنهاد مىكند. آن كه جهان را ناشى از يك اراده حكيمانه ازلى و انسان را نفخهاى الهى مىداند و آن كه در جهان جز ظلمت و تاريكى و تصادف و حركتهاى كوركورانه و بىمنتهايى، بى مقصدى و بى هدفى چيز ديگرى نمىبيند خواه ناخواه بينششان در اخلاق هم متفاوت است؛ و اساساً بعضى از مكتبها در مسئله اخلاق به بن بست مىرسند.(مطهری، مجموعه آثار، ج22، ص: 290) پس بدون توجه به جهان بینش اسلامی امکان ارائه نظام اخلاقی اسلامی میسر نیست. اساس جهان بینی اسلامی، نگرش توحیدی به عالم هستی و هدفمندی آفرینش بوده و ماهیت و نتایج اخلاق بر اساس این نگرش، قابل تعریف و ارزیابی است. اخلاق در کنار عقاید اسلامی و احکام عملی ، به عنوان مکمل مجموعه دین اسلام است. و فرض اسلام بدون اخلاق فرضی ناقص و بلکه باطل است. چه اینکه انسان همانطور دارای فطرت خداجویی و خداپرستی است؛دارای وجدان، عواطف و احساساتی است که او را به سوی عدالت‌طلبی ، صداقت ورزی ، محبت و عطوفت و رحمت سوق می دهد. آموزه های اخلاقی دین اسلام هم بر اساس همین فطرت الهی شکل گرفته وهمین امر، راه را برای پیاده کردن اخلاق در زندگی انسان آسان می سازد. برای روشن شدن این مسئله به می توان موارد زیر را به عنوان مبانی هست شناختی و مبانی معرفتی اخلاق اسلامی اشاره کرد.
با توجه به اینکه موضوع تحقیق حاضر صداقت در ساحت سیاست و مربوط به سیره سیاسی حاکم اسلامی است، از ارائه مطلق پیش نیاز‌ها و مبانی صداقت خوداری نموده و به مبانی مربوط به حوزه سیاست در حد گنجایشِ تحقیق اشاره می‌شود.
توحید محوری و آخرت‌گرایی
جهانبينى اسلامى جهانبينى توحيدى است. توحيد در اسلام به خالصترين شكل و پاكترين طرز بيان شده است. جهانبينى توحيدى يعنى درك اينكه جهان از يك مشيّت حكيمانه پديد آمده است و نظام هستى بر اساس خير و جود و رحمت و رسانيدن موجودات به كمالات شايسته آنها استوار است؛ یعنی جهانْ «يك قطبى» و «تكمحورى» است؛ يعنى جهانْ ماهيت «از اويى» (إِنَّا لِلَّهِ) و «به سوى اويى» (إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ «بقره/156») دارد؛ موجودات جهان با نظامى هماهنگ به يك «سو» و به طرف يك مركز، تكامل مىيابند؛ آفرينش هيچ موجودى عبث و بيهوده و بدون هدف نيست؛ جهان با يك سلسله نظامات قطعى كه «سنن الهيّه» ناميده مىشود اداره مىشود.(مطهرى،مجموعه آثار، ج2، ص87)
با توجه به بیان فوق که جهان تحت حاکمیت الله اداره می شود و عالم محضر خداست و آفرینش هستی هدفمند است؛ فرستادگان الهی مامور تجلی بخشی به این حاکمیت و اهداف آفرینش هستی هستند. و این ماموریت نیز جز در سایه حکومت و ساختار سیاسی- اجتماعی توحیدی محقق نمی شود، از بایسته های حکومت توحیدی، برپایی و اداره آن بر اساس حق و دوری از باطل است. و به هر میزان که این ساختار آلوده به باطل گردد به همان میزان در تحقق این رسالت آسمانی خلل وارد خواهد آمد. از جلوه‌های بارز حق در ساختار حکومت اسلامی ، صداقت و راستی در نیات و گفتار و رفتار حاکم اسلامی است . حاکم اسلامی موظف است متن شخصیت حقیقی و حقوقی خود را با صداقت عجین نموده و صادقانه با مردم به تعامل برخیزد. چرا که میان دعوت به خدا و رسیدن به کمال و سعادت حلقه ای جز حقیقت و راستی نمی تواند قرار بگیرد و از پل باطل و دروغ راهی برای عبور به سوی سرای سعادت ممکن نیست.
برای دریافت قسمت اول این مقاله به آدرس لینک زیر مراجعه نمایید.
http://ayehaiezendegi.blogfa.com/post/34
پی نوشت:
1. مطهرى،مرتضی،مجموعه آثار، ج2، ص87.
2. مطهرى،مرتضی،مجموعه آثار،ج22، ص290.
========================================
برای مطالعه ی مطالب مرتبط
مبانی صداقت در سیره سیاسی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)قسمت اول
مبانی صداقت در سیاست اسلامی(قسمت سوم)
مبانی صداقت در سیاست اسلامی(قسمت چهارم)
مبانی صداقت در سیاست اسلامی(قسمت پنجم)
مبانی صداقت در سیاست اسلامی(قسمت ششم)
