یکی دیگه از شبهات جبرگرایان در مورد قضا و قدر الهی هست که به عقیده اونها با اراده انسان سازگاری نداره. به همین مناسبت چند مطلب در مورد قضا و قدر الهی صحبت می کنیم.
قدر به معنای تقدیر و اندازه گیریه. منظور از تقدیر الهی اینه که خدا برای هر پدیده و اتفاقی مکان و زمان و اندازه و معیار و ... خاصی رو مشخص کرده.
اما قضاء الهی به معنای انجام دادن و حتمی کردن کار هست. منظور اینه که خدا بعد از به وجود اومدن مقدمات و شرایط یک فعل و یا یک پدیده اون رو به مرحله قطعیت و حتمیت می رسونه.
شاید خوب باشه به این نکته هم اشاره کنیم که تقدیر الهی تدریجی و دارای مراحل مختلف و از این جهت قابل تغییر هست؛ اما قضاء الهی به صورت دفعی اتفاق می افته و تغییری توش راه نداره.
اما گاهی قضاء و قدر به یک معنا استفاده میشن که از در این موارد اونها رو به قضاء حتمی و غیر حتمی تقسیم بندی می کنیم. در روایات هم می بینیم که کارهایی مثل صله رحم و صدقه و دعا و بر به والدین و... می تونه قضاء الهی رو تقدیر بده که منظور از اونها همین قضاء غیر حتمی هست.
در پایان می تونیم به این آیه قرآن اشاره کنیم که خداوند متعال می فرماید: «اذا قضی امرا فانما یقول له کن فیکون[1]»[2]
[1] به آیات ذیل مراجعه شود آل عمران/۴۷ – بقره/۱۱۷ – مریم/۳۵ – غافر/۶۸
[2] برای مطالعه بیشتر به کتاب آموزش عقاید آیت الله مصباح صفحه ۱۵۱مراجعه شود
