حمله روس ها به مرکز بهائیان در عشق آباد
حسینعلی نوری تا پایان عمرش یعنی ۷۶ سالگی در عکا زندگی کرد، او سه همسر گرفت که از هر کدام صاحب فرزندانی شد یکی از آن ها که پس از او رهبری بهائیان را برعهده گرفت، عباس نام داشت که از همسر اولش به نام «نوابه» به دنیا آمده بود بهائیان به او لقب های مختلفی از قبیل: «آقا»، «سرکار آقا»، «ابن الله» و «ابن البهاء» داده اند. حسینعلی بهاء از زن دیگرش «مهد علیا» هم صاحب سه پسر شد که عبارتند از: «میرزا محمد علی» و «میرزا ضیاالله» و «میرزا بدیع الله».
مطابق لوح عهدی که حسینعلی با پسرانش بسته بود، قرار بود پس از مرگش، ابتدا عباس و سپس محمد علی زمامدار بهائیان باشند اما پس از مرگ او بین پسرانش جدائی افتاد و چون محمد علی با دو برادر دیگرش، دو همسر دیگر میرزا حسینعلی، خواهرانش و پسرعموها بر او شوریدند، اختلاف بالا گرفت و دو طرف به یکدیگر اتهام زدند و ناسزا گفتند. به عنوان مثال عباس عبدالبهاء برادران را متهم کرد که صورت نماز نه رکعتی (که در زمان حسینعلی اختراع شده بود) به همراه احکام مهم کتاب اقدس که به اصطلاح آیات پیامبر! حسینعلی بود، دزدیده و ناقص کرده اند.
عبدالبهاء از پدرش زیرک تر و محافظه کارتر بود، بنابراین خود را فردی عادی و غلام و بنده بهاء یعنی “عبدالبها” می خواند تا از او برهان و حجتی نخواهند و در عوض هر چه می توانست برای بالابردن مقام و منزلت باب و بهاء تلاش می کرد، در سیاست هم به سمت و سوئی مایل بود که قدرت داشته باشد غربی ها او را مناسب تر تشخیص دادند. بنابراین تا وقتی تزار بر روسیه حکمرانی می کرد، در سایه او مریدان پدرش در عشق آباد روسیه منزلی داشتند و حتی مکانی به نام مشرق الأذکار بر پا کردند اما پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷میلادی که به انقراض دولت تزار ختم شد، سیاست عبدالبهاء به سمت و سوی انگلیسی ها آشکار شد.
انقلاب اکتبر خط بطلان بهائیان
با فروپاشی امپراتوری تزار در اواخر جنگ جهانی اول و روی کار آمدن دولت انقلابی شوروی در آن کشور که به بهائیان به چشم زائیده دولت تزاری نگاه می کردند، این فرقه نقطه اتکای پیشین را از دست داد و بهائیان نگاهشان را متوجه دولت انگلیس کردند. انگلستان نیز که از مدتی قبل احساس کرده بود، صبح أزل نمی تواند مانند بهاء سکان قدرت را در دست گیرد، شاید دیدار و تحلیل ادوارد براون از یحیی صبح أزل و حسینعلی بهاء بی تاثیر نبود که به طور کامل به بهاء معطوف شد.
البته ظن و بدگمانی انقلابی ها نسبت به بابی ها به جا بود، ارتباطات تنگاتنگ خاندان افنان یا به عبارتی خویشاوندان مادری باب با سفارت روسیه و به خصوص حاجی میرزا محمد تقی وکیل الدوله (۱) [پسرحاج سید محمد، دائی بزرگ سید علی محمد] و برادران و پسرانش به عنوان نمایندگان تجاری روسیه در بمبئی و یزد را نمی توان نادیده انگاشت. در سایه ی همین روابط و حمایت آشکار روس ها بود که این فرقه تا پیش از انقلاب اکتبر در کشور روسیه جولان می داد. تا جائی که خانم ایزابلا گرینوسکایا (1854 – 1942) نمایشنامه نویس، مترجم، منتقد روسی، شاعر و نویسنده مقیم پطروگراد (پایتخت روسیه) نمایشنامه های منظومی درباره باب و بهاء نوشت که به چاپ رسید و در تماشاخانه های عشق آباد و پترزبورگ بر روی صحنه رفت.
فضل الله صبحی از مورخین بهایی می نویسد: در «آموزشگاه بهائی ها» عکسی از تزار و همسر وی بر دیوار نصب بود که شورشیان کمونیست در زمان قیام بر ضد تزار آن را پائین کشیدند و نیز در نمازخانه بهائیان نوشته ای بود که عبدالبهاء درباره پادشاه روس گفته و از خدا خواسته بود که پرچمش را برافرازد و سایه اش را برخاور و باختر بگستراند…
افزون براین وابستگی آشکار بهائیان به دربار تزار که عامل بدبختی مردم روسیه شمرده می شد، سبب شد که بهائی ها از دیدگاه دولت جدید، به جاسوسی برای انگلستان متهم شوند.
خان ملک ساسانی سفیر ایران در پایتخت عثمانی نیز پس از جنگ جهانی اول در تحلیل برخورد تند بلشویک ها با بهائی ها، ضمن اشاره به پیوند اعضای این فرقه با سفارت انگلیس و سازمان اینتجلنت سرویس بریتانیا در دوران قاجار می نویسد: «بعد از جنگ بین الملل اول که حکومت شوروی در روسیه برقرار شد، در عشق آباد که مرکز اجتماع و عملیات بهائی ها بود، بلشویک ها درون مشرق الاذکار، شبکه جاسوسی به نفع انگلیس ها کشف کرده و قریب یکصد نفر از وجوه بهائی های آن جا را معدوم ساختند.»
اسدالله مازندرانی، از سران بهائیت نیز به جریان بگیر و ببند در سال های بعد یعنی ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۸ میلادی بهائیان با اتهام جاسوسی توسط روسیه اشاره کرده است.
1. محمد تقی وکیل الدوله همان کسی است که از سوی عبدالبهاء دستور یافت اولین معبد و مرکز تبلیغی بهائیان در جهان (مشرق الاذکار) را در عشق آباد روسیه (واقع در ترکمنستان فعلی) بنیاد کند. او این ماموریت را به وکالت از عبدالبهاء و با پشتیبانی روس ها انجام داد. وی در نهایت در حیفا محل سکونت عبدالبهاء درگذشت و عبدالبهاء زیارتنامه ای برای او انشا کرد.
