سؤال: اين حديث از كيست : «حوائج الناس إليكم من نعم الله عليكم ، فلا تملوا النعم» ؛ «احتياج مردم به شما نعمت است از نعمت خدا ملول نشويد» ؟
با اين مضمون دو روايت در كتاب هاي روايي وجود دارد :
1 - روايت امير مومنان حضرت علي عليه السلام :
حضرت مي فرمايند : «إِنَّ حَوَائِجَ النَّاسِ إِلَيْكُمْ نِعْمَةٌ مِنَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ فَاغْتَنِمُوهَا وَ لَا تَمَلُّوهَا فَتَتَحَوَّلَ نِقَماً »[1] ؛ «همانا احتياج مردم به شما نعمتي است از سوي خدا ؛ پس نعمت الهي را غنيمت شماريد و از برآوردن نيازهاي مردم خسته نشويد كه اين نعمت براي تان نقمت مي شود».
2 - روايت ابا عبد الله الحسين عليه السلام :
امام حسين عليه السلام مي فرمايند : « اعلموا ان حوائج الناس إليكم من نعم الله عليكم ، فلا تملوا النعم فتتحول إلى غيركم»[2] ؛ «بدانيد كه نياز و احتياج مردم به شما از نعمت هاي الهي است ؛ پس از نمعت خسته و ملول نشويد كه به غير شما داده مي شود».
پيام روايت:
هر چند اين دو روايت در كتاب هاي روايي سلسله سند ندارند؛ ولي رواياتي با اين مضمون در منابع معتبر آمده كه مي توان نتيجه گرفت كه اينگونه روايات داراي پيامي سازنده هستند و آن اينكه خداوند نعمتي به برخي مي دهد و آن اينكه وضع مالي خوبي داشته باشد و نعمت ديگر اينكه خداوند مي خواهد انسان هاي مومن از اين مال خدا دادي بهره اخروي هم داشته باشند و آن اينكه نيازهاي مردم را برطرف كنند و خداوند در مقابل اين كار ، پاداش فراواني در آخرت به او بدهد و اين نعمت دومي است كه خدا به اين انسان مال دار داده است ؛ بنابراين بايد قدر نعمت هاي الهي را دانست و از برآوردن نيازهاي مردم خسته نشد كه آثار زيان باري خواهد داشت از جمله اينكه :
- بي بهره شدن از ثواب اخروي ؛
- بي بركت شدن اموال در همين دنيا ؛
- از دست دادن اموال به خاطر ناشكري؛
- و ... .
در رواياتي نعمت بودن برآوردن نياز مردم آمده است كه به چند نمونه اشاره مي شود:
يك : حل مشكلات مردم مايه نجات انسان :
حضرت امير مومنان علي عليه السلام به جابر فرمود: «يا جابر من كثرت نعم الله عليه كثرت حوائج الناس إليه ، فمن قام لله فيها بما يجب عرضها للدوام والبقاء ، ومن لم يقم فيها بما يجب عرضها للزوال والفناء» [3] ؛ «اي جابر ! خداوند به هر كس كه بيشتر نعمت دهد ، نيازهاي مردم را به او زياد مي كند ؛ پس هر كس به حل مشكل مردم برخيزد ، خداوند نيز عوض خواهد داد و هر كس به حل مشكل مردم كمك نكند ، خداوند نيز اين نعمت را از او خواهد گرفت».
يعني كمك نكردن به مردم نه تنها باعث مي شود انسان به ثواب آخرتي نرسد و بلكه همين كار باعث از دست دادن اموال وي در دنيا نيز خواهد شد.
دو : حل مشكلات مردم نشانه ايمان به قيامت :
امام رضا عليه السلام فرمود: «إن لله عبادا في الأرض يسعون في حوائج الناس ، هم الآمنون يوم القيامة ، و من أدخل على مؤمن سرورا فرح الله قلبه يوم القيامة »[4] ؛ «خداوند در روي زمين بندگاني دارد كه تمام تلاش شان برآوردن نيازهاي مردم است ، اين ها به روز قيامت ايمان دارند و هركس باعث شادي مومني شود ، خداوند روز قيامت قلبش را شاد خواهد كرد».
سه : حل مشكلات مردم سبب بهشتي شدن و اهميت ندادن به مردم سبب جهنمي شدن:
امام صادق عليه السلام مي فرمايند : «إن الله إذا أنعم على عبد نعمة صير حوائج الناس إليه ، فإن قضاها من غير استخفاف منه أسكن الفردوس وإن لم يقضها أسكن نار جهنم ونزع الله منه صالح ما أعطاه ولم ينل شفاعة رسول الله ( صلى الله عليه وآله ) يوم القيامة»[5] ؛ «وقتي خداوند متعال بخواهد بر بنده اش نعمتي بدهد ، برآوردن نيازهاي مردم را در دست او قرار مي دهد ؛ پس اگر مشكل مردم را بدون تحقير آنها حل كرد، خدا نيز او را در بهشت جاي مي دهد و اگر مشكل مردم را حل نكند ، خداوند او را داخل آتش خواهد كرد و همه كارهاي نيك را از او مي گيرد و شفاعت رسول الله شامل حالش نمي شود ».
بنابراين حل مشكلات جامعه بدون تحقير كردن نيازمندان ، خود سعادتي است كه خداوند متعال بر برخي از بندگانش مي دهد و بايد افراد ثروتمند تمام تلاش شان برطرف كردن نيازهاي مردم باشد تا هم بر اموال شان بركت داده شود و هم در آخرت از پاداش الهي بهر برند و هم از عذاب الهي دور بمانند.
[1] . تميمى آمدى، عبد الواحد ؛ تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، قم ، دفتر تبليغات ، چاپ اول، 1366 ش ، ص 448 ،حديث 1030.
[2] . نوري ، حسين ؛ مستدرك الوسائل ، بيروت ، موسسه آل البيت لاحياء التراث ، چاپ دوم ، ج 12 ، ص 369.
[3] . نهج البلاغة (محمد عبده) ، قم ، دار الذخائر ، 1412 ه . ق ، ج 4 ، ص 88
[4] . كليني ، محمد ؛ كافي ، تهران ، دار الكتب الاسلاميه ، چاپ چهارم ، 1365ه . ش ، ج 2 ، ص 197، حديث 2.
[5] . طبرسي ، علي ؛ مشكاة الأنوار، بي جا ، دار الحديث ، چاپ اول ، 1418 ه . ق ، ص 577 .
