مقدمه
صرف‌نظر از ذهن ما که موجودات را به دودسته واجب و ممکن تقسیم می‌کند در خارج مسئله چگونه است؟ این پرسش مهم شش پاسخ می‌تواند داشته باشد؛ در مقالات قبل سه پاسخ را ابطال کردیم و اینک به پاسخ چهارم می‌پردازیم. بر اساس پاسخ و یا فرض چهارم آنچه در خارج ذهن ما وجود دارد همه و همه واجب‌الوجود هستند و هیچ موجود ممکنی در عالم وجود خارجی ندارد. برای بررسی این فرض این مقاله را به‌دقت دنبال کنید.
نیاز فراگیر همگانی
از بین فرض‌های موجود در قبال پاسخ فوق واضح البطلان ترین فرض همین فرض است. واجب‌الوجود چنانچه پیش‌تر تعریف شد موجودی است که هیچ وابستگی به غیر ندارد. وجود او هیچ شرطی را برنمی‌تابد بلکه از همه شرایط مستقل است و برای محقق و موجود بودن نیاز به هیچ شرطی ندارد. طبعاً اگر همه موجودات عالم واجب‌الوجود باشند باید این‌گونه بوده هیچ شرطی برای تحقق خویش نداشته باشند اما به‌راستی آیا ما تابه‌حال با چشم خویش موجودی این‌چنین دیده‌ایم؟ آیا ما و موجودات پیرامون ما نامشروط و بی‌نیاز هستیم؟ پاسخ به این پرسش کاملاً روشن است. موجودات خارجی پیرامون ما موجوداتی مشروط و نیازمند هستند، برای نمونه وجود نوزاد انسان هنگامی‌که متولد می‌شود به ده‌ها و صدها شرط گره‌خورده است هوائی که از آن تنفس می‌کند، شیری که از مادرش می‌نوشد، آبی که تشنگی او را برطرف می‌کند، مادر مهربانی که امور او را رتق‌وفتق می‌کند و حتی بدون او قادر نیست دست خود را که زیرش مانده است بیرون بکشد و ده‌ها و صدها شرط دیگر که همه موجبات بودن و هستی او را فراهم آورده‌اند. باوجوداین همه نیازمندی چگونه می‌توان او را واجب‌الوجود قلمداد نمود؟! البته نیازمندی‌ها اختصاص به نوزاد انسان ندارد بلکه تمام حقایق پیرامونی ما از کوچک‌ترین ذرات اتمی تا بزرگ‌ترین کهکشان‌های معلق در آسمان بی‌کران همه و همه موجوداتی مشروط و به زبان فلسفی ممکن‌الوجود هستند و هرگز نمی‌توان آن‌ها را واجب‌الوجود تصور نمود.
نتیجه
با توجه به مطالب بیان‌شده می‌توان محتوای این مقاله را در قالب قیاس منطقی ذیل خلاصه نمود:
صغرا: اگر موجودات عالم همه واجب‌الوجود بودند آنگاه هیچ‌یک مشروط نبوده و در وجود خود نیازی به غیر نخواهند داشت.
کبرا: لکن موجودات عالم برای موجود ماندن نیازهایی فراوان داشته شرط‌های متعددی دارند.
نتیجه: موجودات عالم همه واجب‌الوجود نیستند.[1]
[1] برای مطالعه بیشتر ر.ک: آموزش فلسفه، آیه الله مصباح یزدی، ص366 به بعد و خداشناسی فلسفی، استاد عبودیت، بخش دوم و نهایه الحکمه علامه طباطبائی بخش اثبات واجب الوجود و ...
مطالب مرتبط
عدم امکان دور عدم امکان تسلسل (1) عدم امکان تسلسل (2) عدم امکان ختم به ممکن‌الوجود برهان امکان و وجوب برهان امکان و وجوب در قرآن اثبات وجود واجب‌الوجود نه صفات واجب‌الوجود واجب‌الوجود موجودی بی‌نیاز نیازمندی، حقیقت ممکن‌الوجود تنها موجود بی‌نیاز ختم همه نیازمندی‌ها به موجود بی‌نیاز نیازمندی ممکن‌الوجود در حدوث و بقا تعریف ممکن‌الوجود تعریف واجب‌الوجود تفسیر جهان خارج با تقسیم ممکن و واجب عدم اجتماع وجوب و امکان در موجودات عالم عدم امکان واجب و ممکن نبودن موجودات عالم روابط دوری و تسلسلی بین ممکنات
